Tez Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12451/528

Listeleniyor 1 - 20 / 50

PIKTES + projesi kapsamındaki Türkçe öğretmenlerinin hikâyeleri: Bir anlatı çalışması
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Aköz, Bilal
Bu çalışmada, PIKTES + projesi kapsamında Türkçe öğretimi yapan Türkçe öğretmenlerinin anlatıları aracılığıyla Suriyeli öğrencilere dil öğretim sürecinde yaşananların incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden biri olan anlatı araştırmasının yaşam öyküsü türünün kullanıldığı çalışmada on Türkçe öğretmeni çalışma grubunu oluşturmuştur. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme kılavuzu aracılığıyla toplanmış, içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Türkçe öğretmenlerinin PIKTES + projesine dâhil olma sürecinde medya araçlarının katılımcıların projeden haberdar olmasında, mülakat sürecinin işe başlama aşamasında, düzenlenen seminerlerin eğitim aşamasında mesleki gelişimlerine katkı sağladığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenler göreve başladıkları ilk günlerinde yöneticilerin projeden habersiz olmasının deneyimlerini olumsuz yönde etkilediğini, Suriyeli yardımcı öğretmenlerin desteğini, başvuru sürecindeki belirsizlik ve bekleme döneminin zorlu bir aşama olduğunu dile getirmişlerdir. Türkçe öğretmenleri Suriyelilerin kültürü hakkında özellikle çocukların eğitimine ve kadınlara yeteri kadar değer verilmediğini belirtmektedirler. Türkçe öğretmeni olmak hakkındaki düşüncelerinde katılımcılar Türkçe öğretimini sadece bir iş olarak değil, aynı zamanda bir kimlik ve anlam kaynağı olarak benimsediklerini ifade etmişlerdir. Öğretmenler materyal eksikliği, öğrenciler arasındaki düzey farkı, ailelerin ilgisizliği, ana dilin Arapça olması, disiplin sağlayamama gibi sorunlar yaşamaktadırlar. Çözüm önerisi olarak bireysel materyal hazırlama, aile iletişimi, Türklerle iletişim kurma, farklı teknikler kullanma durumlarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin Türkçeyi öğrenme süreçleri hakkında, isteksiz bir tutum sergilediklerini, öğrenmeye karşı direncin genellikle aile ortamı ve çevresel faktörlerle ilişkili olduğunu Türkçeye maruz kalmadıklarını ve ihtiyaç duymadıklarını dile getirmişlerdir. Türkçe öğretmenleri okulda geçirdikleri bir günlerinde dil öğretimi sürecinde iletişim kurma ve okumaya önem vererek ders içeriğini zenginleştirmeye çalıştıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenler Suriyeli öğrencileriyle ilişkilerinde sevildiklerini hissettiklerini, mutlu hissettiklerini ve merhamet hissettiklerini dile getirmişlerdir. Türkçe öğretmenlerinin edindikleri deneyimler neticesinde Suriyelilere bakış açılarında zaman içinde değişimler olduğu ve olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkçe öğretmenleri unutamadıkları anılarında, yaşadıkları anlamlı deneyimlerle eğitim süreçlerine olan katkılarını ifade etmişlerdir.
Eleştirel dil becerilerini geliştirme bağlamında ortaokul türkçe ders kitaplarının incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Arı, Sultan Büşra
İnsan yaşamı için vazgeçilmez bir beceri olan düşünme becerisi teknolojinin gelişmesi ve bireylerin yoğun bir şekilde çeşitli bilgilere maruz kalmasıyla birlikte eleştirel bir biçim kazanmak zorunda kalmıştır. Günümüzde eleştirel düşünme doğru bilgiyi ayırt edebilmek, yeni bilgi üretebilmek ve var olan bilgiyi doğru anlamlandırabilmek için ön koşul konumundadır. Ülkemizde eğitim programlarında 2006 yılından bu yana kabul gören yapılandırmacılık yaklaşımının da etkisiyle ders kitaplarında öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Düşünme becerisini geliştirmek ancak dil becerilerine hakimiyet ile mümkün olduğu gibi eleştirel düşünme becerisine sahip olmanın da yolu eleştirel dil becerilerinden geçmektedir. Bu çalışmada 6, 7 ve 8. sınıflar için hazırlanmış Türkçe ders kitapları karşılaştırmalı olarak eleştirel okuma ve eleştirel dinleme becerilerini geliştirme yeterlikleri yönünden incelenmiştir. Çalışma sırasında doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama aracı 6 adet ölçüt listesinden oluşmaktadır. Elde edilen bulgular sayı ve yüzdelik oran olarak iki şekilde yorumlanmıştır. Yapılan inceleme sonucunda ders kitaplarının eleştirel okuma becerisinde genel olarak öyküleyici metinler için yeterli olduğu ancak bilgilendirici metinler ve şiir türünde metinler için yetersiz olduğu görülmektedir. Eleştirel dinleme becerisi için ise öyküleyici, bilgilendirici ve şiir türünde ise incelenen tüm ders kitaplarının tamamının yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Özellikle MEB yayınlarından basılan Türkçe ders kitaplarının üç sınıf düzeyinde de hiç şiir türünde dinleme metnine yer vermemiş olması ciddi bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Çalışmanın sonunda elde edilen bulgulardan ve alanyazından hareketle eleştirel dil becerilerinin geliştirilmesine yönelik birtakım önerilerde bulunulmuştur.
Yabancılara türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının sözcük öğretimi bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Şıhanlıoğlu, Mustafa Sefa
Dil öğreniminde en temel unsur olan kelime, temel dil becerilerinin kazanılmasında ve tüm öğrenmelerin merkezinde bulunmaktadır, bu nedenle yabancı dil öğretim sürecinde de öncelik göstermektedir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde bireyin dört temel dil becerilerini (dinleme, okuma, konuşma, yazma) etkili bir şekilde kullanabilmesi, kendini en iyi biçimde ifade edebilmesi sözcük hazinesinin gelişimine bağlıdır. Sözcük hazinesi zengin bir birey gerek anadil gerek yabancı dili çok daha hızlı bir biçimde öğrenmekte, okuduklarını veya dinlediklerini daha iyi anlamakta ve kendini çok rahat ifade etmektedir. Bu nedenle yabancılara Türkçe öğretiminde sözcük hazinesi ile ilgili yapılan çalışmalar, güzel Türkçemizin sözcük varlığının bireylere kazandırılmasında büyük bir önem arz etmektedir. Yabancılara Türkçe öğretiminde en sık kullanılan materyal ders kitaplarıdır. Ders kitaplarındaki sözcük öğretim stratejileri, sözcük öğretim yöntem-teknikleri ve etkinlikleri sözcük hazinesinin geliştirilmesinde, Türkçenin doğru, anlaşılır biçimde kullanılmasında büyük bir öneme sahiptir. Bu araştırma yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının sözcük öğretimi stratejileri bağlamında karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlayan nitel bir araştırmadır. "Nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda, gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır" (Yıldırım ve Şimşek, 2013: 45). Araştırmada doküman analizi tekniği kullanılacaktır. "Doküman inceleme, araştırma konusuna ait bilgi içeren materyallerin analizidir. Doküman incelemesinde hem yazılı hem de görsel (resim, video vb.) materyaller kullanılabilir" (Metin, 2015: 363). Çalışmada yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitapları evren olarak kabul edilmiştir. Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ''Yeni İstanbul A1,A2'' , ''Yeni Hitit A1,A2'' , '' İzmir A1, A2'' Öğretim Setleri araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılacaktır. "İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayabileceği bir biçimde organize ederek yorumlamaktır" (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Araştırma kapsamında verilerin toplanmasında ''Yeni İstanbul A1,A2'' , ''Yeni Hitit A1,A2'' , '' İzmir A1, A2'' Öğretim Setlerinde yer alan sözcük öğretim stratejileri, yöntem, teknik ve etkinlikleri aracılığıyla toplanacaktır. Çalışmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılacaktır.. "İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayabileceği bir biçimde organize ederek yorumlamaktır" (Yıldırım ve Şimşek, 2006). İçerik analizinde temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşabilmektir. Araştırmanın amacı çerçevesinde belirlenen problem cümlesi: - Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan A1 ve A2 ders kitaplarındaki sözcük öğretim stratejilerinin kullanım durumu ve sıklığı nasıldır? - Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan A1 ve A2 ders kitaplarında sözcük öğretim stratejileri bakımından farklıklar var mıdır?
Masalların Türkçe Öğretim Programı'ndaki kök değerler bakımından incelenmesi: Bilecik ili Söğüt ilçesi örneği
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Gocen, Neslihan
Bu çalışmada Bilecik ili Söğüt ilçesinde anlatılan masallar Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda yer alan kök değerler açısından incelenmiştir. Çalışmada araştırmacı tarafından derleme yoluyla elde edilen 11 masal ve kaynaklarda yer alan 17 masal; adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik kök değerleri çerçevesinde ele alınmıştır. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden mülakat(görüşme) yapılarak kaynak kişilerden yararlanma ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İncelenen masallarda Türkçe Öğretim Programı'nda yer alan kök değerlerin ne sıklıkta ve nasıl kullanıldığı belirlenmiştir. Masallarda en çok yardımseverlik kök değerinin, en az ise saygı ve vatanseverlik kök değerlerinin yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda Bilecik ili Söğüt ilçesinde sözlü gelenekte yer alan 28 masal tespit edilmiştir. Bu masalların kök değerler açısından zengin olduğu görülmüştür.
Türkçenin söz varlığı ve öğretimi açısından Abbas Cılga'nın çocuk kitaplarının incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Karaman, Zehra Aslı
"Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin." Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün sözünde de belirtildiği üzere Türk dili üzerinde bilinçli çalışmaların yürütülmesi önem teşkil etmektedir. Bu çalışmaların en önemlilerinden biri de dilimizin sahip olduğu zengin söz varlıklarının tespitidir. Söz varlığı, içinde bulunduğu toplumun kültürünü, yaşayış biçimini yansıtan en önemli araçlardandır. Bulunduğu dile ait atasözler, deyimler, ikilemeler, terimler, yabancı sözcükler, kalıp sözler, doldurma sözler, kalıplaşmış sözler ve argo sözleri barındıran geniş bir kültür hazinesini yansıtır. Bu çalışmada Abbas Cılga'ya ait Atmacalar Ağladı, Çiftlikteki Yabancı, Dedemin Öyküleri, Dokunduğum Altın Olsun, Gülümseyen Sokak, Herodot Dede, Kim Sevmez Uğurböceklerini?, Masa Üstündeki Kavga, Müjdeci Hüsnü, Sesini İsteyen Kurbağa, Sıpanın Dört Yıllığı, Şaşar Ali, Yaramazlar Kuyusu, Yavru Yunuslar Ekibi, Yusufcuk isimli çocuk kitaplarının sahip olduğu söz varlığı öğelerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma konusu olan çocuk kitaplarında bulunan atasözleri, terimler, ikilemeler, deyimler, kalıp sözler, argo sözler, Anadolu ağızları, yabancı sözcükler, kalıplaşmış sözler ve doldurma sözler şeklinde söz varlığı öğeleri tespit edilmiştir. Tespiti yapılan söz varlığı öğelerinin tekrar sayıları ortaya konmuştur. Tablolarda yer alan bazı söz varlığı unsurları, tanıklı ifadeler şeklinde tablo sonunda verilmiştir. Tespit edilen söz varlığı unsurlarına yönelik sözcük öğretimi etkinlikleri tasarlanmıştır. Araştırmaya konu olan çalışma, betimsel bir çalışmadır. Betimsel çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılarak hâlihazırda olan bir durum betimlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler ışığında; atasözü sayısı ve tekrar sayısı, deyim sayısı ve tekrar sayısı; ikileme sayısı, tekrar sayısı ve oluşum şekli; terim sözcük sayısı tekrar sayısı ve ilgili olduğu bilim dalı; kalıp (ilişki) sözleri sayısı tekrar sayısı ve kullanıldığı bağlam; yabancı sözcük sayısı tekrar sayısı ve ait olduğu dili; doldurma sözler tekrar sayısı; argo sözler tekrar sayısı; Anadolu ağızları tekrar sayısı, kalıplaşmış sözler sayfa sayısı ve sözün kime ait olduğu mevcut çalışmada ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, 9706 tane söz varlığı unsuru tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler ışığında; eserlerin içeriğinde 37 tane atasözü, 1703 tane deyim, 808 tane ikileme, 816 kalıp söz, 2707 tane yabancı sözcük, 7 tane argo söz, 284 tane doldurma söz, 3233 tane terim sözcük, 118 tane Anadolu ağzı, 3 tane kalıplaşmış söz varlığı tespit edilmiştir.
Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarındaki söz varlığının incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Kavukoğlu, Murat
İnsanlar arasında iletişim kurmayı sağlayan en önemli araç dildir. Dile yüklenen niteliklerden birisi de söz varlığıdır. Bir dilin söz varlığı; atasözleri, deyimler, ikilemeler, ilişki ifadeleri, yansıma sözcükler gibi ögelerden oluşur. Söz varlığı çalışmaları bir dilin yapısını, anlatım güzelliklerini ortaya çıkarma yönünden önemlidir. Her yazar, kendine özgü üslubu ve söz evreni ile eserlerini oluşturur. Bu çalışmada, Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarının söz varlığı unsurları açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, doküman incelemesi modelinin kullanıldığı nitel bir araştırmadır. Şermin Yaşar'ın eserleri evreni, yazara ait incelenen çocuk kitapları da çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmanın örneklem seçiminde amaçsal örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Söz konusu eserler incelenerek tüm eserlerin söz varlığına ulaşılmıştır. Ulaşılan söz varlığı ögeleri (atasözü, deyim, ikileme, ilişki sözleri ve yansıma) listelenip kendi içerisinde abece sırasına göre gösterilmiştir. İlgili verilerin sayısal değer ve yüzdelik olarak karşılıkları çeşitli grafiklerle gösterilmiştir. Çalışmanın sonucunda, en çok tespit edilen söz varlığı ögesinin deyimler olduğu görülmüştür. Atasözleri ise en az tespit edilen söz varlığı ögesi olmuştur. İncelenen eserlerin dilimizin söz varlığını ve anlatım olanaklarını yansıttığı ve okurların söz dünyasını zenginleştirebilecek nitelikte olduğu görülmüştür.
Türkçe öğretiminde dijital okuryazarlık
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Kaplan, Mürüvvet
Bu araştırmada, Türkçe Dersi Öğretim Programı ve bu programa uygun olarak hazırlanan Türkçe ders kitaplarının (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8) dijital okuryazarlık açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda dijital okuryazarlık bağlamında Türkçe Dersi Öğretim Programı içerik ve kazanım boyutlarıyla, Türkçe ders kitapları ise içerik ve Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda yer alan kazanımlarla uyumu bakımından ele alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019) ve MEB izni ile kullanıma uygun bulunan sekiz tane Türkçe ders kitabı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8) oluşturmaktadır. Nitel araştırma yöntemi kullanılan çalışmada veri toplama tekniği olarak doküman analizi tercih edilmiştir. Bu araştırmada elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Türkçe Dersi Öğretim Programı dijital okuryazarlık bağlamında içerik, eğitim durumları ve kazanım boyutuyla incelenmiştir. Türkçe ders kitapları programda dijital okuryazarlıkla ilişkisi tespit edilen kazanımları okuma metinleri, derse hazırlık çalışmaları ve etkinlik boyutunda içerme düzeyleri açısından ele alınmıştır. Elde edilen bulgular görüntülerle desteklenerek sunulmuş ve sayısal veriler tablolar hâlinde düzenlenmiştir. Çalışma sonucunda Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda (2019) dijital okuryazarlık kavramının "dijital yetkinlik" olarak ele alındığı, programdaki kazanımların dijital okuryazarlıkla ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ders kitaplarının dijital okuryazarlığa yer verme oranları sınıf seviyesiyle doğru orantılı bir şekilde gittikçe artmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki dijital okuryazarlıkla ilişkili etkinliklerin azımsanamayacak boyutta olduğu fakat Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda yer alan dijital okuryazarlıkla bağlantısı saptanan bazı kazanımların kitapta ihmal edildiği sonucuna ulaşılmıştır.
Ortaokul öğrencilerinin "Deprem" ve "Sel" kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Karakülahlı, Mine
Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin "Deprem" ve "Sel" kavramlarına yönelik metaforik algılarının belirlenmesidir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan "durum" deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılının bahar döneminde Yozgat Saraykent Sarayözü Ortaokulu'na devam eden 42 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerden 37'si çalışmaya gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada, veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan öğrencilerin sel ve deprem kavramlarına ilişkin metaforik algılarını belirlemeye yönelik form kullanılmıştır. İlgili formda, deprem ve sel kavramlarına ilişkin öğrencilerin metaforik algılarını belirlemek amacıyla 16 soruya ve ilgili açıklamalara yer verilmiştir. Veri toplama işlemi bitirildikten sonra toplanan 37 metafor oluşturma kağıdından 276 metafor elde edilmiş, bu metaforlar sel ve deprem kavramına yönelik metaforlar diye ikiye ayrılmıştır. Sel metaforları kendi içinde 9 farklı kategoriye, deprem metaforları kendi içinde 8 farklı kategoriye ayrılmıştır. Kategorilere ayrılıp incelenen metaforlar Microsoft Word programına yazıldıktan sonra düzenlemeler yapılmış ve incelenmiştir. Toplanan veriler, içerik analizi tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Deprem kavramına yönelik 37 öğrencinin 152 farklı metafor ürettikleri tespit edilmiş ve metaforlar 8 kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler şunlardır: Sallanma, Ölüm, Kesici delici, Kırılma, Yıkım, Doğal afet, Ulaşım aracı ve Aykırıdır. Yine form kağıtlarında sel kavramına yönelik 124 farklı metafor üretilmiş ve metaforlar 9 değişik kategoride toplanmıştır. Bu kategoriler şunlardır: Su barındıran, Ölüm, Doğal kaynak, Doğal afet, Zaman, Ders materyali, Oyun, Taşıtlar ve Farklı olmak üzere 9 farklı kategoriye ayrıldığı görülmüştür.
Eleştirel dinleme etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri üzerine etkisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Abur, Merve
Dinleme en temel dil becerilerinden biri olup okumayla birlikte anlama alanında yer almaktadır. Erken dönemde kazanılan bu beceri eğitim süreçleri vasıtasıyla geliştirilebilmektedir. Bu yolla öğrencilere duruma uygun dinleme yöntem ve stratejilerini öğretebilmek dinleme alanının temel hedefleri arasında gösterilebilir. Bu yöntemlerden biri olan eleştirel dinleme, dinleme becerisinin etkin kullanımında ön plana çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı, eleştirel dinleme etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri üzerine etkisini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırmada, ön test-son test, kontrol gruplu deneysel yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubu, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Aksaray ili, Gülağaç ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı bir ortaokulda 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda eğitim gören öğrenciler arasından seçilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak eleştirel dinleme etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi üzerine etkisinin değerlendirilmesi konusuna yönelik ön test, son test ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Deneysel uygulama öncesinde, uygulamanın yapılacağı sekiz sınıfa bir hafta önce ön testler uygulanmıştır. Toplam beş hafta süren uygulamanın ardından, aynı testler gruplara son test olarak yeniden uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarını yorumlamak için aritmetik ortalama, frekans, yüzde ve t testi gibi istatistiksel analizlerden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre eleştirel dinleme stratejisinin dinleme etkinliklerinde kullanılması deney ve kontrol grupları arasında çeşitli alanlarda anlamlı farklılık oluşturmuştur. Bu farklılık deney grubunun lehine olduğu tespit edilmiştir. Araştırma, eleştirel dinleme stratejisinin sınıf düzeyi, cinsiyet ve ebeveyn eğitim durumu gibi değişkenlerden bağımsız olarak tüm öğrenci gruplarında dinlediğini anlama başarısını artıran etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir.
Ortaokul öğrencilerinin iklim okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Erdem, Kader; Gedik, Hatice
İnsanlığın yerleşik düzene geçişinden sonra meydana gelen değişmeler ve gelişmelerde dünya iklimleri değişmiyor gibi görünse de elde edilen bulgular durumun böyle olmadığını kanıtlamaktadır. Bununla birlikte insanın doğaya hâkim olması başta kontrol edilebilir bir durum olarak düşünülürken zamanla bu durum kontrolden çıkarak çevre problemleri meydana getirmiştir. Küresel iklim değişikliği doğal faktörlerden kaynaklı değişim gösterse de aslında beşerî faktörlerden kaynaklı etmenler iklimdeki değişmelere yol açmıştır. Küresel iklim değişikliği konusunda bireyleri bilinçlendirmek ve bireylerde kalıcı davranış değişikliği yapmak ancak eğitimle mümkündür. Okullarda verilecek çevre eğitimi için sosyal bilgiler dersi içerik bakımından önemlidir. İnsanların karşılaştıkları çevre sorunlarından biri olan iklim değişikliği için iklim okuryazarlığı ortaya çıkmıştır. İklim okuryazarlığı amaç ve konu bakımından sosyal bilgiler dersi için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin iklim okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır ve çalışma grubunu Aksaray ilinde öğrenim gören 381 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Aslı Görgülü Arı ve Kevser Arslan (2020) tarafından geliştirilen 5'li likert tipi 24 maddeden oluşan ''İklim Okuryazarlık Ölçeği'' ve araştırmacı tarafından hazırlanan 10 maddeden oluşan ''Kişisel Bilgilendirme Formu'' kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS.27. 0.1.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaokul öğrencilerinin iklim okuryazarlık düzeyleri çeşitli değişkenlere göre incelendiğinde iklim okuryazarlık düzeylerinin iklim kavramı alt boyutunda ve iklimsel farkındalık alt boyutunda yüksek düzeyde olduğu ve iklimsel bilinç alt boyutunda orta düzeyde oldukları belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ortaokullarda iklim değişikliği gibi diğer çevre sorunları hakkında konferans, toplantı, münazara tarzı bilimsel etkinlikler düzenlenebilir.
1968-2018 yılları arasında sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitaplarında tarih içeriğinin incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Başbuğ, Kübra Esra; Sarı, Muhammed
Bu araştırmanın amacı, 1968-2018 yılları arasında yayınlanan sosyal bilgiler öğretim programlarında yer alan tarih içeriğinin değişim sürecinin incelenmesidir. Bir nitel araştırma yöntemi olan doküman incelemesine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Talim ve Terbiye Kurulu kararları ile 1968-2018 yılları arasında yayınlanan Tebliğler Dergisi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda "Sosyal Bilgiler" ve "İnkılap Tarihi" içerisinde verilen tarih konu başlıkları yıllar içerisinde aynı kaldığı, konu başlıklarında bazı dönemler ekleme ve çıkarmalar yapıldığı, bu eklemlerin ve çıkarmaların daha çok milliyetçi bir çerçevede gerçekleştiği anlaşılmıştır. Amaç ve kazanımların ilk programdan son programa bir azalma eğiliminde olduğu, program ve ders kitapları son yayımlanan programlarda benzer bir çizgide olduğu, 2000'li yıllar öncesinde farklılaştığı zamanalar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sosyal bilgiler öğretiminde sanal gerçeklik kullanımının ortaokul 6.sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Topal, Zehra; Arıbaş, Kenan
Teknolojik ilerlemeler dünya çapında hızla devam ederken eğitim ve öğretim alanı bu gelişmelere ayak uydurmaya çalışarak teknolojinin gerisinde kalmamıştır. Bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeler toplumu dün, bugünü ve yarını ile inceleyen insanları hayata daha donanımlı hazırlayan Sosyal Bilgiler alanı ile yakından ilintilidir. Bu sebeple Sosyal Bilgiler alanında yeni ve sürekli gelişen teknolojinin kullanımı önem arz etmektedir. Bu çalışmanın gayesi Sanal Gerçeklik teknolojisi kullanarak planlanan Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerin akademik başarı düzeylerinin belirlenmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için Aksaray ili Sultanhanı ilçesinde MEB bağlı bir ortaokulda 6.sınıf öğrencilerine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışma Nicel araştırma yöntemiyle yapılan Yarı Deneysel araştırmadır. Çalışmada akademik başarı testi kullanılmıştır. Çalışmaya Sultanhanında MEB bağlı bir ortaokulda 6.sınıfında okuyan 20 öğrenci katılmıştır. Araştırma 2022-2023 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada VR gözlüğü kullanılarak uygulamalar yapılmış ve uygulama sonrasında Akademik başarı testi uygulanmış olup elde edilen veriler SPSS 22 programı kullanılarak istatistiksel analizlere tabi tutulmuştur. Yapılan analizler ışığında SG uygulaması yapılan deney grubu ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonuçları göz önüne alınarak öneriler geliştirilmiştir.
Ters yüz sınıf modeline dayalı etkinlik temelli öğretimin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin yazma becerilerine etkisi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Öncü Yiğit, Kübra; Türkben, Tuncay
Bu araştırmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin yazma becerilerinin ve yazma öz yeterliliklerinin gelişmesinde ters yüz sınıf modeline dayalı etkinlik temelli yazma eğitiminin etkisi incelenmiştir. Araştırma nicel araştırma desenlerinden ön test son test kontrol gruplu yarı deneysel desen ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi KONDİL'de B2 düzeyinde eğitim gören 15 deney, 15 kontrol grubu öğrencisi olmak üzere toplam 30 öğrenci oluşturmaktadır. Deney ve kontrol grupları yansız atama yolu ile belirlenmiştir. Deney grubunda B2 kurs süreci boyunca ters yüz öğrenmeye dayalı etkinlik temelli öğretim ile yazma eğitimi yapılırken kontrol grubunda mevcut programa uygun olarak dersler yürütülmüştür. Araştırmanın nicel verileri yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilere yönelik hazırlanan "Yazılı Anlatım Dereceli Puanlama Anahtarı", "Yazma Becerisi Öz Yeterlilik Ölçeği" ve "Ön Test-Son Test Yazma Becerisi Sınavı" ile toplanmıştır. Araştırma verileri IBM SPSS Statistics Standard Concurrent User V 26 (IBM Corp., Armonk, New York, ABD) istatistik paket programında değerlendirilmiştir. Ölçümlerin karşılaştırılmasında ise Bağımlı Örneklerde t Testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre ters yüz edilmiş sınıf modeline dayalı etkinlik temelli yazma eğitimi uygulamalarının deney grubu öğrencilerinin yazma başarılarını ve yazma öz yeterliliklerini istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde arttırdığı belirlenmiştir. Araştırmada kullanılan "Yazılı Anlatım Dereceli Puanlama Anahtarı" alt boyutları olan sayfa düzeni, başlık, plan ve işleyiş, dil ve anlatım ve yazım ve noktalama boyutlarının da deney grubu öğrencilerinin lehine anlamlı düzeyde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular neticesinde Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin yazma becerileri ve yazma öz yeterliliklerinin geliştirilmesinde ters yüz sınıf modeline dayalı etkinlik temelli yazma çalışmalarının etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan çevre eğitimi temalı etkinliklerin çevre okuryazarlığı becerisi bağlamında incelenmesi ve etkinliklere ilişkin öğretmen görüşleri
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Karaca, Aziz; Yıldırım, Tahsin
Çevre sorunları canlı hayatlarını etkilemektedir. Bu sorunları önlemek ve bireylerin çevre sorunlarına duyarlılıklarını artırmak için bu anlamda verilen çevre eğitiminin etkililiği önem taşımaktadır. Bu tez çalışmasının temel amacı, sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan çevre eğitimi temalı etkinliklerin çevre okuryazarlığı becerisi bağlamında incelenmesi ve etkinliklere ilişkin öğretmen görüşlerinin tespit edilmesidir. Bu araştırmada doküman analizi ve görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma dokümanlarının analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarının incelenmesi sonucunda ders kitaplarında yer alan etkinlikler sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri alınarak değerlendirilmiştir. Görüşme yapılan 17 sosyal bilgiler öğretmeni Mersin'in Mut ilçesinde görev yapmaktadır. Görüşmeler 7 sorudan oluşan bir görüşme formu ile gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler nitel veri analizlerinden betimsel analize tabi tutulmuştur. Bu kapsamda elde edilen veriler belirlenen temalara göre özetlenip yorumlanmıştır. Araştırmanın bulguları ışığında, ders kitabında yer alan etkinliklerin çevre okuryazarlığı becerisini kazandırmak için yeterli olmadığı görülmüştür. Yapılan görüşmelerde öğretmenler, çevre okuryazarlığı becerisinin kazanımlarda yer alması bakımından ders ile ilişkili olduğunu ancak ders kitabında yer alan etkinliklerin yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Sosyal bilgiler öğretim programında beceriye ilişkin kazanımların arttırılması, ders kitabındaki etkinlikler geliştirilirken öğrencilerin aktif katılabileceği etkinliklere yer verilmesi önerilmiştir.
Sosyal bilgiler (4., 5., 6. ve 7. sınıf) ders kitaplarında vatanseverlik değerine yer verilme durumunun incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Esenkuş, Agit; Turan, Rafik
Sosyal Bilgiler dersi, bireylerin sahip olduğu özelliklerin bilincine varmasını ve toplumda kendine bir yer edinmesini sağlamak üzere muhteviyatında çeşitli malumat, yetenek ve değer bulundurmaktadır. Sosyal Bilgiler dersi bir yönüyle öğrencileri hayata hazırlamakta diğer yönüyle de öğrencilerin toplum içinde etkili ve aktif birer üye olmasını sağlamaktadır. Disiplinler arası bir ders olan Sosyal Bilgiler sosyoloji, tarih, coğrafya, ekonomi, antropoloji, felsefe, psikoloji, siyaset bilimi ve hukuk gibi muhtelif sosyal bilim dalları ile insan hakları, demokrasi, yurttaşlık, iletişim ve insan ilişkileri gibi birçok disiplini bünyesinde barındırmaktadır. Sosyal Bilgiler dersinin birincil amaçlarından biri de toplumun üyelerini bir arada tutmakta önemli bir işleve sahip olan genel öğreti ve inançları oluşturan değerlerin öğretilmesini sağlamaktır. Bu birlikteliği sağlayabilmek adına Sosyal Bilgiler öğretim programına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında (4., 5., 6. ve 7. sınıf) şu değerlere yer verilmiştir. Aile birliğine önem verme, adil olma, bağımsızlık, barış, özgürlük, bilimsellik, çalışkanlık, dayanışma, duyarlılık, dürüstlük, estetik, eşitlik, tasarruf, misafirperverlik, sağlıklı olmaya önem verme, saygı, sevgi, sorumluluk, temizlik, yardımseverlik ve vatanseverliktir. Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler (4., 5., 6. ve 7. sınıf) ders kitaplarında vatanseverlik değerine yer verilme durumunun incelenmesidir. Araştırmada MEB’e bağlı okullarda 2022-2023 Öğretim yılında okutulan 4., 5.. 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları incelenmiştir. Çalışmanın amacına ulaşması için nitel araştırma yöntemi olarak doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri analiz tekniği olarak ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bulgular tablosunda da görüldüğü gibi vatanseverlik değeri metin, görsel, hazırlık ve değerlendirme soruları boyutunda incelendiğinde şu sonuçlara varılmıştır. 4. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında vatanseverlik değeri sorumluluk, duyarlılık, sevgi ve dayanışma değerleri ile beraber en fazla kullanılan değerlerden olduğunu görüyoruz. Ayrıca 4. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında vatanseverlik değerinin milli kültür ve millet sevgisi kavramları ile beraber kullanıldığı tespit edilmiştir. 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında ise vatanseverlik değerine çok az yer verildiği, duyarlılık ve bilimsellik değerlerinin daha çok kullanıldığı tespit edilmiştir. Tam tersi 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında ise vatanseverlik değerinin çokça yer verildiği ayrıca vatanseverlik ile beraber bilimsellik, bağımsızlık, adil olma ve sorumluluk değerlerinin de birçok yerde vurgulandığı tespit edilmiştir. Son olarak ise 7. sınıf Sosyal Bilgiler kitabın da vatanseverlik değerinin yer aldığı ünite ya da öğrenme alanlarında bağımsızlık, iyi vatandaşlık, ülkenin tanıtılması ayrıca doğal, tarihi ve kültürel mirasın sahiplenmesi ve tanıtılmalarına ağırlık verildiği tespit edilmiştir.
Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikleri ile araç-gereç kullanım durumlarının incelenmesi (Kayseri ili örneği)
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023) Mayalı, Tuğba; Turan, Refik
Bu çalışmada Kayseri'de görev yapan Sosyal Bilgiler dersi öğretmenlerinin derslerde kullandıkları öğretim yöntem ve teknikler ile kullandıkları araç, gereç ve materyallerin neler olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada karma araştırma türünün açımlayıcı yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen üzerinde çok seçenekli anket soruları ile yarı yapılandırılmış görüşme formunda açık uçlu soruların yer aldığı veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kayseri ili merkez ve ilçelerinde görev yapan ve tesadüfi örneklem yoluyla belirlenen 188 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin en fazla başvurdukları öğretim stratejilerinin sırasıyla sunuş yoluyla öğretim, araştırma-inceleme, buluş yoluyla öğretim ve tam öğrenme modeli olduğu ortaya çıkmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin en sık kullandıkları öğretim yöntemlerinin soru-cevap, anlatım, tartışma ve örnek olay yöntemleri; en az kullandıkları yöntemin ise okuma çemberi yöntemi olduğu tespit edilmiştir. Diğer yandan en fazla kullandıkları tartışma tekniklerinden küçük grup tartışması, büyük grup tartışması, münazara yöntemi ve görüş geliştirme yöntemi; en az ise Philips 66 yöntemi olduğu ortaya çıkmıştır. Grupla öğretim tekniklerinde en fazla soru-cevap tekniği, beyin fırtınası tekniği, eğitsel oyunlar tekniği ve benzetim tekniği kullandıkları; en az ise deney tekniği olduğu tespit edilmiştir. Kavramla öğretim tekniklerinde en fazla kavram haritaları tekniği, zihin haritaları tekniği, kavram karikatürler tekniği ve kelime ilişkilendirme testleri tekniği; en az ise yapılandırılmış grid tekniği olduğu ortaya çıkmıştır. Okul dışı öğrenme ortamlarından en fazla tarihi alanlar/mekânlar, müzeler, kütüphaneler ve bilim ve/ veya sanat merkezleri kullandıkları; en az ise üniversiteler olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılanların neredeyse tamamının Sosyal Bilgiler derslerinde araç, gereç ve materyal tasarımı/ kullanımı ile ilgili yeterli düzeyde bilgi ve beceriye sahip olduklarını beyan ettikleri ortaya çıkmaktadır.
Ortaokul öğrencilerinin yaşadığı okuma güçlükleri: Gözlem odaklı bir çalışma
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023) Karaca, Havva; Keray Dinçel, Betül
Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin yaşadığı okuma güçlüklerinin derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla on iki hafta süren bir çalışma yapılmıştır. Çalışma Aksaray ili Merkez ilçesinde bulunan bir ortaokulda okuma güçlüğü çeken dört ortaokul öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden gözlem yöntemi tercih edilmiştir. Öğrencilerin Türkçe derslerinde ders sürecinde okudukları metinler on hafta boyunca gözlemlenmiştir. Gözlemler neticesinde okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeyleri, okuma sırasında sergilemiş olduğu davranışlar, okuma hataları, okumalarına sınıf arkadaşlarının tepkisi belirlenerek süreç sonunda okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeylerinde bir değişiklik olup olmadığı sorgulanmıştır. Gözlemler doğrultusunda okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeylerinin endişe düzeyinde olduğu, okuma sırasında bazı istendik ve istenmedik davranışlarda bulundukları, okuma hatalarından atlama, ekleme, tekrar etme, yanlış sözcük okuma, harf hatası, heceleme, noktalama işaretlerine dikkat etmeme, parmakla takip gibi okuma hatalarını yaptıkları, sınıf arkadaşlarının okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okumaları sırasında çeşitli davranışlar sergiledikleri ve Türkçe dersi işleniş sürecinde yer alan okuma etkinliklerinin okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma becerilerini iyileştirme sürecinde yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma sınıflarındaki deneyimleri
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023) Kutluay, Gülser; Sarı, Muhammed; Yalçın, Gülistan
Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma sınıflarındaki deneyimlerinin incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre gerçekleştirilen araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim öğretim yılı içerisinde Aksaray İl Merkezinde Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı ortaokullarda görev yapmakta olan ve kaynaştırma sınıflarında ders veren 12 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı kişisel/mesleki bilgi formu ve sosyal bilgiler öğretmenlerine yönelik hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formudur. Araştırmada öğretmenler ile yapılan görüşmeler sonucu elde edilen veriler yazılı hale getirilerek içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda kaynaştırma sınıflarında ders veren sosyal bilgiler öğretmenlerinin kendilerini kaynaştırma eğitiminde yetersiz hissettikleri, öğretmenlerin BEP hazırlama, ders anlatım ve öğrenciyi değerlendirme sürecinde, kaynaştırma öğrencilerinin özel gereksinimleri doğrultusunda onlara nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği konusunda eksikliklerini belirttikleri görülmüştür. Katılımcı öğretmenler kaynaştırma sınıflarında eğitim gören özel gereksinimli öğrencilerin bu eğitim ortamından yeterli seviyede verim alamadıklarını düşünmekte, hem öğrencilerin hem kendilerinin kaynaştırma eğitimi sürecinde yaşanan eksikliklerden ötürü sıkıntılar yaşadıklarını ve bu sürecin sağlıklı bir şekilde işleyemediğini belirterek okul yönetimlerine, bakanlığa, ailelere, meslektaşlarına ve politika yapıcılarına önerilerde bulunmuşlardır.
Sosyal bilgiler dersi 4. sınıf düzeyinde yaratıcı drama ile tasarruf değerinin öğretimi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023) Derin, Emrah; Gültekin, Fatma
Değerler eğitimi toplumun mevcut yapısını korumak ve gelecek nesillere gerekli kültürel kodların aktarılması için oldukça önemlidir. Günümüzde kaynakların aşırı ve bilinçsiz kullanımının yaygınlaşması değerler eğitimi kapsamında tasarruf değeri ile ilişkilendirilebilir. Bireyler küçük yaşlardan itibaren öğrenenin merkeze alındığı bir eğitim anlayışıyla değerlerin aktarılması önemli görülmektedir. Öğrencilere birey merkezli bir eğitim anlayışı sunan yöntemlerden biri de yaratıcı dramadır. Yaratıcı drama ve değerler eğitimi ilişkisinden hareketle araştırmanın amacı Sosyal bilgiler dersi 4. Sınıf düzeyinde tasarruf değerinin öğretiminde yaratıcı drama yönteminin kullanımı ve etkililiğinin belirlenmesidir. Araştırmada tasarruf değerinin aktif bir öğrenme süreci sağladığı ifade edilen yaratıcı drama yöntemi ile bu değerin öğretimine yönelik atölyeler oluşturulması, bu atölyelerin etkinliği, değer öğretim yöntemleri ile yaratıcı drama tekniklerinin uyumlu bir biçimde sunumunu gerçekleştirmek amaçlanmıştır. Bu araştırmada, nitel araştırma yönteminin eylem araştırması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu araştırmacının kolay ulaşılabilirliği doğrultusunda araştırmacının çalıştığı ilçede yer alan Sultanhanı Atatürk İlkokulu 4/A sınıfından 15 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak gözlem, doküman ve görüşme kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda sekiz yaratıcı drama uygulaması yapılmış, öğrencilerle uygulama öncesinde ve sonrasında yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın nitel verilerinden ahlaki ikilemlerin analizi için öğrenci cevapları Kohlberg'in ahlaki muhakeme düzeyleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Ayrıca yaratıcı drama atölyeleri sırasındaki öğrenci yorumları, etkinliklerde kullanılan öğrenci ifadeleri ve drama eğitmeninin günlüklerinden de veri elde edilmiştir. Bu bağlamda öğrencilerin yaratıcı drama ve tasarrufla ilgili gelişimlerine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın veri analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Sonuç olarak yaratıcı dramanın öğrencilerin tasarruf değerine ilişkin ahlaki gelişim düzeylerine olumlu etkilerinin olduğu, öğrencilerin tasarruf değeriyle ilişkili kavramlar hakkında bilgi sahibi olduğu ve farkındalıklarının arttığı görülmüştür. Bu bağlamda tasarruf değerine ilişkin yapılan yaratıcı drama atölyelerinin farklı değerler ve yaş gruplarında da uygulanması önerilmektedir.
Tarihi şahsiyetlerin sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alma durumlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi
(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022) Kurt, Nagehan; Gedik, Hatice
Çalışmanın amacı, 2020-2021 eğitim öğretim yılında kullanılan Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanan 4, 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan tarihi şahsiyetlerin karşılaştırmalı olarak incelenip ulaşılan bulguların ortaya konulmasıdır. Bu çalışma ile 2020-2021 eğitim öğretim yılı içerisinde okutulan kitaplardaki tarihi şahsiyetlerin konu içerisinde ne sıklıkta bulunduğu ve ne şekilde dağılım gösterdiği incelenmiştir. İncelenen tarihi şahsiyetlerin hangi öğrenme alanlarında verildiği de gruplandırılarak tespit edilmiştir. Araştırmanın veri kaynaklarını 2020-2021 eğitim öğretim yılında Talim Terbiye Kurulu onaylı Sosyal Bilgiler ders kitapları (Tuna Yayınları'na ait 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı, Ata Yayınları'na ve MEB' e ait 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları, Anadol Yayınları ve MEB' e ait 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları, Ekoyay Yayınları'na ve MEB'e ait 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları) oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda ortaya çıkan bulgulara dayanarak sarmal bir yapıda sınıf düzeyleri arttıkça tarih içinde geçen önemli kişilerin de ayrıntıya inilerek genişlediği bulgusuna ulaşılmıştır. Bu açıdan bakıldığında öğrencilerin gelişim seviyeleri dikkate alınıp ona göre genişleyen çevre programı uygulanmıştır. 4. sınıf düzeyinde tarihi şahsiyetlerin veriliş biçimi daha çok öğrencilerin kendisini ve yakın çevresini tanıması amaçlı daha basit düzeyde ve sayıca daha az olacak şekilde, 5. sınıf düzeyinde tarihi şahsiyetlerin veriliş sayısı artarak daha geniş çaplı ve sosyal içerikli konular, 6 ve 7. sınıflarda tarihi şahsiyetlerde artık geçmişe derin bir yolculuk yapılarak tarihi konuların daha detaylı ve yoğun biçimde verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma ortaokul sosyal bilgiler ders kitapları üzerine yapılmış olup aynı çalışmanın tarih, coğrafya, Türkçe gibi ders kitaplarında da uygulanması önerilebilir.

Güncel Gönderiler