Hadislerin Tefsir Kaynaklarında Kullanımı (el-Alak Sûresi Örneği)

Yüce Allah, ilâhî kitaplarını tek başına değil, onları açıklayan ve uygulayan peygamberlerle birlikte göndermiştir. Zira kitapları açıklayan ve onları hayatla birleştiren peygamberler olmasa vahiy metinlerinin çok farklı anlamlarda kullanılması kaçınılmaz olacaktır. Nitekim tarihi süreçte bunların çeşitli örnekleri ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda son ilâhî kitap olan Kur’ân’ın anlaşılmasında Hz. Peygamber’in söz ve fiillerini içeren hadislerin tefsir kaynaklarına nasıl katkı sağladığı, hadisler olmadığı zaman âyetlerin anlaşılmasında ve yorumlanmasında ne gibi sorunların yahut nasıl bir İslam anlayışının ortaya çıktığı nüzûl sırasına göre ilk sûre özelinde araştırılacaktır. Buna göre, rivayet tefsirlerinden Taberî’nin (öl. 310/923) Câmiu’l-Beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân’ı, akıl ve nakli birlikte esas alan İmam Mâturîdî’nin (öl. 333/944) Tevîlâtü’l-Kur’ân’ı, akla öncelik veren Mutezile’ye müntesip ez-Zemahşerî’nin (öl. 538/1144) el-Keşşâf ʿan hakāʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl ’i, Muhammed Abduh’un (1849-1905) Tefsîru cüz’i Amme’si, Şinkîtî’nin (1907-1974) Edvâʾü’l-beyân fî îzâhi’l-Kurʾân bi’l-Kur’ân’ı, Bayraklı’nın Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri esas alınarak bunların kullandıkları hadisler incelenecektir. Yine ilk dönem müelliflerinden Abdurrezzâk b. Hemmâm’ın (öl. 211/826) hem hadis hem tefsir kitabı incelenecektir. Ayrıca hadis kitaplarındaki tefsir bölümlerinde mezkûr sûrede zikredilen hadisler incelenecek ve tefsir kitaplarıyla karşılaştırması yapılacaktır.

Almighty Allah did not send His divine books alone, but together with the prophets who explained and applied them. As a matter of fact, if it weren’t for the prophets who explained the books and applied them to life, it would be inevitable for the revelation texts to be used in quite different meanings. As a matter of fact, various examples of these have emerged in the historical process. Accordingly, the importance of the words and actions of the Prophet in understanding the Qur’ān is clear. In this article, how the hadiths contribute to the sources of tafsir, what problems in understanding and interpreting the verses when there are no hadiths, or what kind of Islamic understanding arises will be investigated in the first surah according to the order of their revelation. Within this context, from tafsīr books, Jami‘ al-Bayan an Ta’wīl Ay al-Qur’ān, as a narrative tafsīr, by Tabarī (d. 310/923), Ta’wilat al-Qur’ān by Imam Maturidī (d. 333/944) as it is based on intelligence and narration together, al-Kashshāf ‘an Haqa‘iq Ghawāmi at-Tanzīl wa ‘Uyūn al-Aqawīl fī Wujūh al-Ta’wīl by Zamakhsharī (d. 538/1144), who is a member of Mutazila which is a sect prioritizing mind, Tefsīru cüz’i Amme by Muhammed Abduh (1849- 1905), Edvāʾü’l-beyān fī īzāhi’l-Qur’ān bi’l-Qur’ān by Şinkītī (1907-1974) and Commentary of the Qur’ān in the Light of a New Understanding by Bayraktar Bayraklı will be based on and the hadīths used in the books will be examined. Again, both the hadith book and the tafsīr book of Abdurrezzak (d. 211/826), both the hadith book and the tafsīr book will be examined. Moreover, the aforementioned hadīths in the tafsīr parts within the hadīth books will be analyzed and comparisons with tafsīr books will be made.