TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12451/7688

Listeleniyor 1 - 20 / 3379

Velocity dynamics in Türkiye’s nationwide cadastral network
(Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, 2025) Yeniay, Sena Özlem; Solak, Halil ibrahim; Gezgin, Cemil; Tiryakioğlu, İbrahim
Turkey, situated within a tectonically active region, is subject to frequent seismic events that induce crustal deformation of varying magnitudes. These deformations differentially affect geodetic infrastructure across distinct zones, leading to measurable variations in the velocity fields of geodetic benchmarks. This study investigates continuous velocity changes observed at geodetic sites across Turkey, resulting from cumulative deformation between the establishment of the geodetic network and the present day. Velocity components (Vx, Vy, Vz) for C1 and C2 benchmarks were obtained from the Map Data Bank (HBB) and compared with contemporary velocities predicted using the Turkish National Reference Frame (TUREF) published by the General Directorate of Mapping (HGM). Cartesian velocities of 482 C1 and C2 sites distributed across Turkey were analyzed, and component-based velocity difference maps were generated. Maximum velocity discrepancies were determined as 25 mm/year (X-component), 39 mm/year (Y-component), and 37 mm/year (Z-component). These inconsistencies highlight the potential for decimeter-level errors in the coordinates during long-term epoch transformations, which may propagate into cadastral infrastructure distortions.
The effect of marital messages received from family of origin and friends on expectations from the spouse
(: Turkish Psychological Counseling and Guidance Association, 2025) Şahin, Ekrem Sedat; Elhatip, Yaser Emir
The aim of this study is to analyse marital messages received by emerging adults from their families and friends and their spousal expectations and to determine the predictive relation between marital messages they receive from these sources and their spousal expectations. The participants of the study were 544 never-married emerging adults, 387 women and 157 men. The research data were collected with Marital Messages Scale, Spousal Expectations Scale and Personal Information Form. T-test, ANOVA and Multiple Linear Regression Analysis were implemented to analyse data. As a result of the study, a significant difference determined between genders and perceptions on the marriage of their parents of the participants. As for marital messages received from friends, a significant difference between gender and romantic relationship status was determined. A significant difference between spousal expectations of the participants in terms of variables of the way their parents married and gender. Additionally, marital messages received from parents and friends were together found to be explaining 5% of the total variance with relation to spousal expectations.
The socioeconomic determinants of suicide in oecd countries
(Kafkas Üniversitesi, 2025) Kaya Ay, Merve
In addition to the sociological, economic, and demographic determinants, this study aims to examine the impact of informal employment on suicide rates through the rate of wage and salaried workers, which distinguishes it from existing literature. The study is estimated using the Fixed Effects Estimator (with Driscoll Kraay robust standard errors) with 2007-2020 annual data for 30 OECD countries. Results indicate that increase in GDP per capita, inflation, wage and salaried worker, and female labor participation rate contribute to the decrease in suicide rates. No significant relationship has been found between unemployment and suicide; however, unemployment benefits are effective in preventing suicide. Besides, a positive relationship has been observed between the increase in the level of education and suicide rates. Marital status were found to be unrelated, but parenthood was determined to have a diminishing effect on suicide. Alcohol addiction and densely populated urban areas trigger suicide has been reached.
Türkiye'de yabancı ve kamu sermayeli katılım bankalarının finansal performansının lopcow temelli ocra yöntemiyle analizi
(İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Uluslararası İslam Ekonomi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2025) Bağcı, Haşim; Öner, Muhammed Hadin
Türkiye'de finansal sistemin en büyük payını bankacılık sektörü oluşturmaktadır. Özellikle, faizsiz finansal işlemler gerçekleştirmek isteyen geniş bir kitlenin varlığı, katılım bankalarının bankacılık sektörü içerisindeki payını sürekli olarak artırmakta ve bu alanda önemli bir büyüme potansiyeli oluşturmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de faaliyet gösteren altı katılım bankasının finansal performans sıralamasını belirlemek amacıyla literatürde yeni bir ağırlık belirleme yöntemi olan LOPCOW ile sıralama amacıyla kullanılan OCRA yöntemlerini bir arada uygulamaktadır. Analizler 2005-2023 yıllarını kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiş olup, değerlendirme sürecinde sekiz farklı finansal gösterge kullanılmıştır. İlk olarak, belirlenen kriterler LOPCOW yöntemiyle ağırlıklandırılmış, ardından OCRA yöntemi ile katılım bankalarının finansal performans sıralamaları elde edilmiştir. Tüm yıllar bazında yapılan LOPCOW analizlerinden elde edilen bulgular, her yıl önem verilen finansal göstergelerin değişiklik gösterdiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte OCRA yöntemi sonuçları, özellikle son yıllarda kamu iştiraklerinin katılım bankacılığı sektörüne güçlü bir finansal performansla giriş yaptığını göstermektedir.
An ecological study of Matricaria chamomilla L. var. Chamomilla
(Gültekin Özdemir, 2025) Demir, Aynur; Eskin, Bülent; Rashidi, Adeleh
In this study, the phytoremediation potential and essential element utilization potential of Matricaria chamomilla var. chamomilla species were investigated and the ecological characteristics of the species were determined. The plant and soil samples were collected from the Karaoren road in Aksaray province in April (2023). The research focused on the consantration of the following minerals: Ba, Cr, Co, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, S, and Zn in plant and soil samples. ICP-MS was used for plant samples and XRF device was used for soil samples. The obtained data were analyzed statistically by SPSS (version 25). According to the analysis results, while the concentrations of Al, Co, Cu, Mn, Ni, and S in the soil were above optimal values, the concentrations of Al, Co, Cu, Mn, Ni, and Pb in the plants were within the optimal range. In the stem part of the plant, the concentration of Cu, Mn, Pb and Zn elements was found being below the reference values. But, Cr and Fe concentrations in the plant were determined above reference values. However, the Bioconcentration Factor (BCF) value was low for all elements in the plant and was less than 1. This means that the potential use of this species in phytoremediation is quite limited.
Tarih öğretmen adaylarının “Dursun Dilek Tekniği” ile işlenen bir ders hakkındaki düşünceleri
(Bayburt Üniversitesi, 2025) Okumuş, Osman
Öğrenci özellikleri öğrenme-öğretme süreçlerinde dikkate alınması gereken bir konudur. Sınıftaki her bir öğrencinin farklı özelliklere sahip olması daha çok öğrencinin öğrenme sürecine dâhil olduğu süreç tasarımını gerektirmektedir. Bu araştırmada öğrencinin özelliklerini dikkate alan ve işbirlikçi, katılımcı bir teknik olan Dursun Dilek Tekniğinin (Öğrencilerin Yeteneklerine Dayalı Konu Merkezli Öğretim Tekniği) tarih derslerinin öğretiminde kullanımı üzerinde durulmuştur. Temel amaç; tekniğin kullanıldığı örnek bir tarih dersi uygulaması sonrası Dursun Dilek Tekniği hakkında tarih öğretmen adaylarının düşünce ve deneyimlerini tespit etmektir. Nitel araştırmanın doğasıyla ilintili bir şekilde durum araştırması olarak desenlenen araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla 25 Tarih öğretmen adayından veri toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenerek sunulmuştur. Sonuç olarak katılımcıların büyük ölçüde olumlu deneyimler ortaya koyduğu ve tekniğin tarih derslerinin öğretiminde önemli katkılar sağlayacağı görülmüştür.
1924’ten bugüne bilgi yurdu: Aksaray İl Halk Kütüphanesi
(Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, 2025) Kuşçalı, Ali; Kocaman, Mert
Halk kütüphaneleri, kullanıcılara kitap okuma ve araştırma yapma imkânları sunarak bulunduğu bölgenin kültürel ve sosyal yönden gelişmesine katkı sağlayan kurumlardır. Türkiye’de her yaş ve düzeyde kadın ve erkeğin bilgi edinme ihtiyaçlarını karşılayan halk kütüphaneleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte ülkenin çeşitli yerlerinde açılmaya başlamıştır. Bu kapsamda Aksaray’da da Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra bir halk kütüphanesi inşa edilmiştir. 1924 yılında inşasına başlanan ve 1926 yılında hizmete açılan bu tarihi yapı, Aksaray’daki Ulusal Mimarlık üslubunda inşa edilen yapıların en güzel örneklerinden birisidir. Bodrum ve zemin kattan oluşan Aksaray İl Halk Kütüphanesi, bir dönem matbaa olarak hizmet vermiş, duvarlardaki süslemeleri, kitabeleri ve kabareleriyle estetik bir yapı görünümüne sahip olmuş, çeşitli toplantı ve merasimlere ev sahipliği yapmıştır. Günümüzde kullanıcılara bilgiye erişim imkânı sağlamaya devam eden kütüphane özellikle ilk, orta ve lise düzeyindeki öğrenciler tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Cumhuriyet döneminin mimarisinin ilk örneklerinden olması nedeniyle bu çalışmada, Aksaray İl Halk Kütüphanesi’nin tarihi ve mimari özellikleri, verdiği temel hizmetleri ile şehrin sosyal ve kültürel hayatına katkıları incelenmeye çalışılacaktır.
Prognostic importance of the pan-immune-inflammation value and potential serological biomarkers of complicated peritonsillar abscesses
(MediHealth Academy Yayıncılık, 2025) Sanalp Menekşe, Tuğba; Şirin, İlker; Güçlü Utlu, Sibel; Sert, Ekrem Taha
A peritonsillar abscess (PTA) is the most common deep infection of the head and neck and can sometimes be associated with life-threatening complications. Clinical symptoms in patients with a complicated peritonsillar abscess (CPTA) may not always reflect the severity of this disease. Therefore, monitoring these patients with inexpensive and easily accessible hematological parameters is essential. Recently, certain inflammatory monitoring markers have gained acceptance. In this study, we aimed to determine the role of the pan-immune-inflammation value (PIV) in patients with a PTA at a high risk of complications. Methods: Patients aged 18 years and older who were diagnosed with a PTA and hospitalized in our clinic between October 10, 2022, and October 1, 2024 were retrospectively analyzed. The patients were divided into the CPTA group and the uncomplicated peritonsillar abscess (UPTA) group. Demographic characteristics, laboratory findings, and complications observed in the emergency department were evaluated. Results: A total of 104 patients were included in the study, with 71 in the UPTA group and 33 in the CPTA group. PIV values were significantly higher in the CPTA group compared to the UPTA group. The diagnostic value of PIV in predicting PTA-related complications was assessed using receiver operating characteristic curve analysis. A PIV cutoff value of 989.6 (AUC: 0.838; 95% confidence interval: 0.753-0.903) demonstrated a sensitivity of 72.7% and a specificity of 85.9%, indicating superior predictive power for PTA-related complications compared to NLR, MLR, and SII. Conclusion: Our findings suggest that the PIV is a rapid, simple, and reliable marker for predicting the severity of PTAs and potential complications.
Şehirdeki şeytan: “underclass” kavramının icadı
(Mülkiyeliler Birliği Genel Merkezi, 2025) Şafak, Gökçe Nur
Loïc Wacquant’ın “The Invention of The ‘Underclass’: A Study in the Politics of Knowledge” adıyla 2022 yılında Polity Press tarafından yayımlanan eseri, “Şehirdeki Şeytan: Underclass Kavramının İcadı” adıyla Oğuz Gürerk tarafından Türkçeye çevrilerek İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından 2024 yılında yayımlanmıştır. Kitabın çevireni Gürerk ile çeviri editörü Nazlı Ökten, kaleme aldıkları “Sunuş”ta ‘underclass’ kavramını Türkçeleştirmemelerinin nedenlerini; kitabın muhtevasını oluşturan bu kavramın yazar tarafından sözdizimsel ve semantik çözümlemeye tabi tutulması, kitabın Fransızca ve İngilizce baskılarında da sözcüğün olduğu gibi bırakılması ve Türkçe literatürde kavramın tartışmaya zayıf bir biçimde açılmış olması olarak sıralamışlardır (Wacquant, 2024: xiii).2 Bu kitap incelemesinde de kavram, ‘underclass’ olarak kullanılmaktadır.
Relationship between exercise behavior change, physical activity levels and healthy eating attitudes in ındividuals using mobile phone applications
(Manisa Celal Bayar Üniversitesi, 2025) Yıldız, Yağmur
This study aimed to examine exercise behavior change, physical activity levels and attitudes toward healthy eating among individuals who perform physical activity using HisApp mobile phone application. The present study was conducted with 246 participants (144 male and 102 female) using the HisApp application (mobile application of the Turkish Sport for All Federation). The weight, height, levels of physical activity and body mass index of the participants were recorded. An exercise behavior changes questionnaire, and a healthy nutrition attitude scale were administered to the participants through Google online survey. Findings showed that exercise behavior changes sub-dimensions and Health Attitude Scale sub-dimensions have a positive correlation. Physical activity positively affects healthy eating attitude sub-dimensions, while no effect was observed on knowledge about nutrition, feelings about nutrition, and malnutrition. The stages of exercise behavior change were related to the attitude scale toward healthy eating. There was a significant positive correlation between physical activity level and positive nutrition variables and a significantly negative correlation with malnutrition (p<0.05). This research concluded that positive attitudes towards healthy eating and encouraging people to make healthier choices can be attributed to a combination of education, accessibility, social norms, individual variables, and environmental factors. Additionally, it was found that individuals using the HisApp physical activity mobile application on their phones showed positive improvements in exercise behavior changes.
Examination of healthcare quality ındicators with a two-stage panel data analysis: the case of cancer care
(Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, 2025) Aras, Yasin
The aim of this study was to examine the quality of care for cancer patients using survival rates for breast, cervical, colorectal, lung, and stomach cancers. Methods: The study population comprised OECD countries. Survival rates from breast, cervical, colorectal, lung, and stomach cancers, alcohol use, smoking, physical inactivity, and obesity rates, age, and income were selected as research data. A two-stage panel data analysis was performed. In the first stage, efficiency scores were found to be an indicator of the quality of cancer care through data envelopment analysis. In the second stage, the factors affecting efficiency were determined by panel tobit regression analysis. Results: In the first stage, Australia, Canada, Finland, Iceland, Israel, Israel, Korea, the Slovak Republic and Turkey were found to be efficient in all years.
Hırs Ölçeği’nin (HÖ) Türk Kültürüne Uyarlanması
(Akademisler Birliği Derneği, 2025) Şahin, Ekrem Sedat; Ahmet, Ayvaz
İnsanların hayatın farklı alanlarına ilişkin hedefler geliştirerek, bu hedefler için mücadele etmesini sağlayan hırs yapısının ölçülmesi birçok davranışın anlaşılmasını kolaylaştırabilir. Bu araştırmada Hirschi ve Spurk’ın (2021a) geliştirdiği Hırs Ölçeği’nin Türk kültürüne uyarlanması ve psikometrik analizlerinin gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Araştırmaya ergen, beliren yetişkin ve yetişkin popülasyondan 428 birey dahil edilmiştir. Elde edilen veriler ile ölçeğin Doğrulayıcı Faktör Analizi gerçekleştirilmiş ve hesaplanan uyum değerleri (𝜒2(4)=12.69, p=.013, RMSEA=.08, SRMR=.03, TLI=.96, CFI=.98, %90 GA [.03, .13]) itibariyle ölçeğin veriye iyi uyum gösterdiği saptanmıştır. Çalışma kapsamında ölçme aracının yakınsak geçerliliği ve benzer ölçek geçerliliği de ele alınmıştır. Diğer yandan Hırs Ölçeği’nin iç tutarlılığı ve kararlılığı incelenerek güvenilirliğine ilişkin sonuçlar elde edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlılığını tespit etmek için hesaplanan Cronbach alfa değeri .78’dir. Kararlılığı belirlemek amacıyla hesaplanan ilişki katsayısının ise .72 olduğu saptanmıştır. Ulaşılan bu sonuçlar itibariyle ölçeğin kültürümüzde yetişkin, beliren yetişkin ve ergenlerin hırs düzeylerini belirlemek için kullanılabilecek güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.
Effects of productive capacities on economic growth: evidence from Mm-Qr
(Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, 2025) Demirtaş, Cuma; Soyu Yıldırım, Esra
This study examines the long-term impact of physical capital, labor, and productive capacity on economic growth in the BRICS countries from 2000 to 2022. The cointegration relationship was established for this purpose, and the long-term coefficients were derived using the Moment Quantile Regression Method (MM-QR). The results indicate that economic growth is statistically significant and positively influenced by physical capital and labor in all quantiles. Nevertheless, it was noted that the quantile level increased, resulting in a decrease in the positive effect. The Productive Capacity Index, which is the focal point of the investigation, has a generally beneficial impact on economic growth; however, it was not determined to be statistically significant in the lower quantile groups (0.1, 0.2, and 0.3). With the exception of the 0.8 quantile, the PCI's positive impact gains strength as the quantile level increases in the upper quantile groups. This research makes a substantial contribution to the existing body of literature by offering a novel viewpoint on the dynamics of economic growth in the BRICS countries. Examining the implications of productive capacity at the quantile level can be particularly beneficial for policymakers. The findings are valuable due to the fact that the study is one of the first in this discipline.
NMVN tabanlı Topsis öntemi le İslam İşbirliği Teşkilatı ükelerinde İslami Bankaların Finansal performans analizi
(Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, 2025) Öner, Muhammed Hadin; Bağcı, Haşim
Bu çalışma, İslam İşbirliği Teşkilatı’na (OIC- Organization of Islamic Cooperation) üye 13 ülkede faaliyet gösteren İslami bankacılık sektörlerinin finansal performansını analiz etmektedir. Çalışmada, bankacılık literatüründe yaygın olarak kullanılan göstergeler aracılığıyla İslami bankaların finansal performansı incelenmiştir. Analiz sürecinde, çok kriterli karar verme tekniklerinden yararlanılmıştır. Öncelikle, Normalized Maximum Values Method (NMV) yöntemi ile belirlenen 8 finansal göstergenin ağırlıkları hesaplanmış, ardından Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) yöntemi kullanılarak performans analizi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular; sermaye yeterlilik oranının genellikle en önemli finansal performans göstergesi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, yıllara göre değişiklik göstermekle birlikte, Suudi Arabistan ve Irak’ın en yüksek finansal performansa sahip ülkeler olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular, İslami bankacılık sektörünün güçlü ve zayıf yönlerini daha derinlemesine analiz etmeye yönelik bir temel sunmaktadır. Özellikle sermaye yeterlilik oranının önemi, İslami bankaların risk yönetimi stratejilerinin yeniden değerlendirilmesine ve sermaye yapılarını daha verimli bir şekilde analiz etmelerine imkân tanımaktadır. Ülkeler bazında gerçekleştirilen performans analizi ise, finansal başarıdaki farklılıkları ortaya koyarak politika yapıcılara ve düzenleyici otoritelere ülkeler arası iyi uygulamaların paylaşılmasını teşvik edecek stratejik fırsatlar sunabilmektedir. Ayrıca, düşük performans sergileyen ülkelerde faaliyet gösteren İslami bankalar için hedefe yönelik iyileştirme politikalarının geliştirilmesine katkı sağlamanın yanı sıra, sektör genelinde sürdürülebilir büyüme hedeflerinin gerçekleştirilmesi adına rehberlik edebilecek bir kaynak niteliği taşımaktadır. Çalışmanın, İslami bankacılık sektörünün finansal istikrarını güçlendirmeye yönelik olarak hem sektörel uygulamalara hem de akademik literatüre katkı sağlaması amaçlanmaktadır.
Does human capital support green economic growth? a panel data analysis for the nordic countries
(Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanlığı, 2025) Demirtaş, Cuma
This study examines the impact of human capital on green economic growth in Nordic countries (Denmark, Iceland, Finland, Sweden, and Norway) from 2010 to 2022 using the panel data method, considering different education levels. The effect of human capital is low but complex. Country-specific findings indicate that primary and secondary education positively influence green growth in Sweden, while only primary education has a positive impact in Finland and Norway. Conversely, primary and secondary education in Denmark and secondary education in Iceland and Norway negatively affect green growth. Panel results reveal that only higher education has a significant negative impact. Internet usage, included as a control variable, generally has a positive effect. The impact of renewable energy varies; it is positive in Denmark and Finland but negative in other countries and at the panel level. Financial development is found to have a negative impact across all groups.This study contributes to the literature by analyzing the relatively underexplored role of human capital in green economic growth within Nordic countries, which are globally recognized for their strong education systems.
Reflections of Türkiye’s decision to provide military aid to the Korean war in the international media
(Muş Alparslan Üniversitesi, 2025) Duman, Melih; Fidan, Zühal
This study examines the repercussions of Türkiye’s decision in the international media, which was a party to the war that broke out on June 25, 1950 between the Korean states established by the USA and the USSR states on both sides of the 38th parallel in Korea after the World War II. The decision to maintain close relations with Western countries, especially the United States, which was initiated with the end of World War II, was continued by supporting the call of the USA/UN as soon as the Korean War broke out. In this direction, this study analyzed Türkiye’s decision to participate in the Korean War in the axis of the developments in its foreign policy and the direction of this decision in the international dimension through the news in the international media. For this purpose, archival sources and periodicals accessed through documentary scanning method were used, and nearly two thousand documents in the Archives of the History of the Republic and the Ministry of Foreign Affairs were examined. In the light of the documents examined, the positive and negative reflections of the decision taken in the international dimension were discussed. The fact that the decision was intensely discussed in domestic politics and reverberated in the international media for a long time reveals the importance of the issue.
Ters yüz sınıf modeline dayalı etkinlik temelli öğretimin türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin yazma becerilerine etkisi
(Milli Eğitim Bakanlığı, 2025) Öncüyiğit, Kübra; Türkben, Tuncay
Bu araştırmanın amacı ters yüz sınıf modeline dayalı etkinlik temelli yazma eğitiminin, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin yazma becerileri ve yazma öz yeterliklerine etkisini incelemektir. Araştırmada ön test son test kontrol gruplu yarı deneysel desenden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Necmettin Erbakan Üniversitesi KONDİL’de yabancı dil olarak Türkçe öğrenen 30 öğrenci oluşturmaktadır. Deney ve kontrol grupları yansız atama yolu ile belirlenmiştir. Çalışma B2 kurs süresi boyunca sürdürülmüş ve deney grubunda ters yüz sınıf modeli destekli etkinlik temelli yazma çalışmaları yapılırken kontrol grubunda mevcut ders müfredatına göre yazma eğitimi gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri “Yazılı Anlatım Dereceli Puanlama Anahtarı”, “Yazma Becerisi Öz Yeterlilik Ölçeği”, “Ön Test Son Test Yazma Becerisi Sınavı” ve “Kişisel Bilgi Formu” ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 26 istatistik paket programından yararlanılmıştır. Ölçümlerin karşılaştırılmasında Bağımlı Örneklerde t Testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ters yüz sınıf modeli ve etkinlik temelli öğretim ile yapılan yazma eğitiminin yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin yazma becerilerini ve yazma öz yeterliklerini geliştirdiğini göstermektedir.
Aggressive breast cancer in young women: Single-center experience
(Adıyaman Üniversitesi, 2025) Doğan, Özlem; Düzköprü, Yakup; Çavdar, Eyyüp; Eren, Tülay
Breast cancer is the most common malignancy among women, with poorer survival outcomes in younger patients. Adolescents and young adults (AYAs), typically defined as women under 40–45 years, often present with aggressive tumor subtypes and advanced-stage disease. This study analyzes the epidemiological and demographic characteristics of breast cancer patients under 45 at our center to provide insights into this high-risk group. Materials and Methods: This retrospective study analyzed 90 breast cancer patients aged 45 years or younger, diagnosed at our clinic between January 2015 and December 2023. Results: A total of 90 female breast cancer patients, with a median age of 39 years (25–45), were analyzed in our study. At diagnosis, 27.8% were in early stages (stage 1–2), 57.8% had locally advanced disease (stage 3), and 14.4% were de novo metastatic. Axillary lymph node positivity was observed in 72.2%, and invasive ductal carcinoma was the most common histological subtype (61.1%).Tumor grades 2 and 3 were identified in 24.4% and 56.7% of patients, respectively. Hormonal receptor positivity was detected in 86.7% of patients, HER2 positivity in 41.1%, and BRCA mutation in 20%. Metastases were most commonly found in the bone (20%) and lung (12.2%). Conclusion: Our study underscores the aggressive nature of breast cancer in young patients, marked by advanced stages and high-risk features at diagnosis. These findings highlight the need for enhanced early detection and personalized treatment approaches to improve outcomes for young breast cancer patients.
İstatistiki bölge birimleri sınıflandırması (İBBS) düzey 1’e göre sağlık hizmetleri etkinliğinin çift amaçlı çok kriterli veri zarflama analizi (ÇA-ÇKVZA) ile ölçülmesi
(Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2025) Arsu, Talip; Çatal, Burcu
Bu çalışma, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) Düzey 1'e göre illerin sağlık hizmetleri etkinliğini Çift Amaçlı Çok Kriterli Veri Zarflama Analizi (ÇA-ÇKVZA) yöntemi ile ölçmeyi amaçlamaktadır. Yöntem: Araştırmada, Türkiye'nin sağlık hizmetleri sunumundaki eşitsizlikler ve bu eşitsizliklerin nedenleri ele alınmıştır. İBBS Düzey 1 bölgeleri için 6 girdi ve 5 çıktı değişkeni kullanılarak sağlık hizmetleri etkinliği değerlendirilmiştir. Girdi değişkenleri, sağlık hizmetlerinin sağlanmasında kullanılan kaynakları temsil ederken, çıktı değişkenleri bu kaynakların kullanım oranlarını yansıtmaktadır. ÇA-ÇKVZA modeli ile elde edilen etkinlik değerleri, bölgelerin sıralamasını belirlemiştir. Bulgular: Analiz sonuçları, her yıl için etkin olan bölgelerin (Güneydoğu Anadolu, Doğu Marmara) sabit kaldığını, diğer bölgelerin ise yıllara göre değişkenlik gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu çalışma, Türkiye'deki sağlık hizmetleri etkinliğinin değerlendirilmesinde ÇA-ÇKVZA yönteminin uygulanabilirliğini göstermekte ve sağlık hizmetleri sunumundaki eşitsizliklerin giderilmesine yönelik öneriler sunmaktadır. Özgünlük: Ayrıntılı literatür taramasında İBBS Düzey 1’e göre sağlık performansının klasik VZA’ya göre ayrım gücü yüksek bir model olan ÇA-ÇKVZA ile ölçümünün yapıldığı bir araştırmaya rastlanamamıştır. Bu açıdan bu çalışma, sağlık hizmetleri performansı ölçümünde VZA literatürüne uygulama açısından katkı sağlayacaktır.
Konfeksiyon sektöründe siparişlerin bölünebilirlik durumuna göre iki amaçlı ilişkisiz paralel üretim hattı çizelgeleme probleminin doğrusal karma tamsayılı modellenmesi
(Süleyman Demirel Üniversitesi, 2025) Işık, Filiz; Yılmaz, Mustafa; Üstün, Özden
Paralel makine çizelgeleme problemlerine odaklanan literatür çalışmaları temel alınarak, bu çalışmada konfeksiyon firmasındaki dikiş bölümünde karşılaşılan paralel üretim hattı çizelgeleme problemi ele alınmıştır. Literatürde çizelgeleme problemleri genellikle işlerin bölünemez olduğu varsayımıyla ele alınmaktadır. Ancak, işlerin bölünebilir olması; gecikmelerin önlenmesi, müşteri memnuniyetinin artırılması ve makinelerin kapasite kullanım oranlarının optimize edilmesi gibi önemli avantajlar sunabilmektedir. Bu doğrultuda, çalışmada işlerin bölünemez ve bölünebilir olduğu iki farklı ilişkisiz paralel makine çizelgeleme problemi için çok amaçlı matematiksel modeller geliştirilmiştir. İlk modelde siparişlerin bölünemediği durum, ikinci modelde ise bölünebilir olduğu durum ele alınmıştır. ikinci model, siparişlerin hangi üretim hatlarına atanacağı ve sıralarının yanı sıra, işlerin kaç parçaya bölüneceği ve bu parçaların hangi oranlarda işleneceğini de belirlemektedir. Her iki modelin temel amacı, son işin tamamlanma zamanının ve siparişlerin gecikme süresini en aza indirilmesidir. Bu modellerin geliştirilmesindeki amaç konfeksiyon firmasının zamanında üretim yaparak müşteri tatmin seviyesini arttırmaktadır. Önerilen çok amaçlı modeller, Ağırlıklı Toplam Yöntemi ve Epsilon Kısıt Yöntemi kullanılarak tek amaçlı hale dönüştürülmüş ve rastgele üretilen test problemleri, GAMS/Cplex çözücüsü ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve yapılan testlerde, ikinci modelin birinci modele kıyasla daha iyi performans sergilediği gözlemlenmiştir. Ayrıca, çok amaçlı programlama yöntemleri açısından değerlendirildiğinde, Epsilon Kısıt Yöntemi'nin daha iyi Pareto çözümleri sunduğu belirlenmiştir. Bu çalışma, çizelgeleme süreçlerinde iş bölünebilirliğinin etkilerini değerlendirerek, üretim sistemlerinin verimliliğini artırmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında geliştirilen matematiksel modeller, üretim hattı çizelgeleme süreçlerinde karar vericilere sistematik bir yaklaşım sunmakta olup, elde edilen bulgular iş bölünebilirliğinin operasyonel avantajlarını ortaya koymaktadır. Ancak, büyük ölçekli problemlerin çözümünde matematiksel modellerin yetersiz kalabileceği göz önünde bulundurularak, ilerleyen çalışmalar kapsamında sezgisel ve sezgisel-meta sezgisel yöntemlerin uygulanması önerilmektedir. Böylece, büyük boyutlu problemlerde daha etkili ve hesaplama açısından verimli çözümler üretilebilecektir.

Güncel Gönderiler