Konfeksiyon sektöründe siparişlerin bölünebilirlik durumuna göre iki amaçlı ilişkisiz paralel üretim hattı çizelgeleme probleminin doğrusal karma tamsayılı modellenmesi

Paralel makine çizelgeleme problemlerine odaklanan literatür çalışmaları temel alınarak, bu çalışmada konfeksiyon firmasındaki dikiş bölümünde karşılaşılan paralel üretim hattı çizelgeleme problemi ele alınmıştır. Literatürde çizelgeleme problemleri genellikle işlerin bölünemez olduğu varsayımıyla ele alınmaktadır. Ancak, işlerin bölünebilir olması; gecikmelerin önlenmesi, müşteri memnuniyetinin artırılması ve makinelerin kapasite kullanım oranlarının optimize edilmesi gibi önemli avantajlar sunabilmektedir. Bu doğrultuda, çalışmada işlerin bölünemez ve bölünebilir olduğu iki farklı ilişkisiz paralel makine çizelgeleme problemi için çok amaçlı matematiksel modeller geliştirilmiştir. İlk modelde siparişlerin bölünemediği durum, ikinci modelde ise bölünebilir olduğu durum ele alınmıştır. ikinci model, siparişlerin hangi üretim hatlarına atanacağı ve sıralarının yanı sıra, işlerin kaç parçaya bölüneceği ve bu parçaların hangi oranlarda işleneceğini de belirlemektedir. Her iki modelin temel amacı, son işin tamamlanma zamanının ve siparişlerin gecikme süresini en aza indirilmesidir. Bu modellerin geliştirilmesindeki amaç konfeksiyon firmasının zamanında üretim yaparak müşteri tatmin seviyesini arttırmaktadır. Önerilen çok amaçlı modeller, Ağırlıklı Toplam Yöntemi ve Epsilon Kısıt Yöntemi kullanılarak tek amaçlı hale dönüştürülmüş ve rastgele üretilen test problemleri, GAMS/Cplex çözücüsü ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve yapılan testlerde, ikinci modelin birinci modele kıyasla daha iyi performans sergilediği gözlemlenmiştir. Ayrıca, çok amaçlı programlama yöntemleri açısından değerlendirildiğinde, Epsilon Kısıt Yöntemi'nin daha iyi Pareto çözümleri sunduğu belirlenmiştir. Bu çalışma, çizelgeleme süreçlerinde iş bölünebilirliğinin etkilerini değerlendirerek, üretim sistemlerinin verimliliğini artırmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında geliştirilen matematiksel modeller, üretim hattı çizelgeleme süreçlerinde karar vericilere sistematik bir yaklaşım sunmakta olup, elde edilen bulgular iş bölünebilirliğinin operasyonel avantajlarını ortaya koymaktadır. Ancak, büyük ölçekli problemlerin çözümünde matematiksel modellerin yetersiz kalabileceği göz önünde bulundurularak, ilerleyen çalışmalar kapsamında sezgisel ve sezgisel-meta sezgisel yöntemlerin uygulanması önerilmektedir. Böylece, büyük boyutlu problemlerde daha etkili ve hesaplama açısından verimli çözümler üretilebilecektir.

Based on literature studies focusing on parallel machine scheduling problems, this study addresses the parallel production line scheduling problem encountered in the sewing department of a clothing company. In the literature, scheduling problems are generally addressed with the assumption that jobs are indivisible. However, the fact that jobs are divisible can offer significant advantages such as preventing delays, increasing customer satisfaction and optimizing the capacity utilization rates of machines. In this context, multi-objective mathematical models were developed for two different unrelated parallel machine scheduling problems where jobs are indivisible and divisible. The first model addresses the case where orders are indivisible, while the second model addresses the case where they are divisible. The second model determines which production lines the orders will be assigned to and their order, as well as how many parts the jobs will be divided into and in what proportions these parts will be processed. The main purpose of both models is to minimize the completion time of the last job within the total production time and the delay time of orders. The proposed multi-objective models were converted to single-objective models using the Weighted Sum Method and the Epsilon Constraint Method, and randomly generated test problems were analyzed with the GAMS/Cplex solver. The results obtained were examined comparatively, and in the tests performed, it was observed that the second model performed better than the first model. In addition, when evaluated in terms of multi-objective programming methods, it was determined that the Epsilon Constraint Method provided better Pareto solutions. This study aims to increase the efficiency of production systems by evaluating the effects of work divisibility in scheduling processes. The mathematical models developed within the scope of the study provide a systematic approach to decision makers in production line scheduling processes, and the obtained findings reveal the operational advantages of work divisibility. However, considering that mathematical models may be insufficient in solving large-scale problems, it is recommended that heuristic and heuristic-meta- heuristic methods be applied within the scope of further studies. Thus, more effective and computationally efficient solutions can be produced in large-scale problems.