Sezai Karakoç'un anılarında hafızanın mekânı olarak Diyarbakır ve çevresi

Hafızanın zamansal uzantısı olan mazi ile içine doğulan ailenin, evin ve bunun çevresinde geçen çocukluk ve ilk gençlik yıllarının yaşandığı yerler hafızanın köklerini saldığı zamansal ve mekânsal düzlemi oluşturur. Biyografik yahut psikolojik pek çok yaklaşımla da ortaya konulduğu üzere zaman ve mekânla çerçevesi çizilen bu geçmişin kişilerin karakterinde olduğu kadar sanatlarında da etkisi vardır. Sanatçıların otobiyografik nitelikli anıları da bu çerçeveyi ortaya koymaları bakımından büyük öneme sahiptir. Sezai Karakoç Diriliş dergisinin 7. döneminde ilk sayıdan itibaren "Hâtıralar" üst başlığını taşıyan 133 yazı boyunca daha sonra "Anılar" ismiyle kitaplaştırmayı düşündüğü hatıralarını kaleme alır. 1988-1992 yılları arasında dört yıl boyunca devam eden yazılarda Sezai Karakoç'un çocukluğu, gençliği, eğitimi, askerliği, memuriyeti gibi sanatçının biyografisinin izini sürebileceğimiz önemli kırılmalar yine onun kaleminden anlatılır. Şairin "Dört Yıkılmışlık İçinden" doğan karakteri, "Doğduğum ve Doğmadığım Şehir: Ergani" başlığı ile ifade ettiği Ergani ve bölgenin değişen yapısı, Zülküfül Dağı, “Âile” başlıklı bölümlerde karşımıza çıkan Çermik, Palu, Maden, Viranşehir, Piran, ortaokul yıllarının Maraş’ı ve lise yıllarındaki Gaziantep hatıraları bu yazılarda karşımıza çıkan birincil mekânlardır. Sanatçının da hatıralarında vurguladığı gibi, kadim medeniyetlere ev sahipliği yapan bahsi geçen mekânların ve bu mekânları içine alan coğrafyanın sanatı üzerinde etkili olduğu da açıktır. Bu makalede Sezai Karakoç’un anılarında önemli bir yer tutan Diyarbakır başta olmak üzere Elazığ, Mardin, Gaziantep gibi çevre illerin de içinde bulunduğu coğrafyanın sanatçının hatıralarındaki görünümü tespit edilmeye çalışılacaktır.

The past, which is the temporal extension of memory, the house and the places where the childhood and early youth years are lived form the temporal and spatial plane in which the memory takes its roots. As revealed by many biographical or psychological approaches, this past, framed by time and space, has an impact on the arts as well as on the characters of the people. The autobiographical memories of the artists are also of great importance in terms of revealing this framework. Sezai Karakoç writes his memoirs, which he intends to publish as a book under the name "Memories", for 133 articles, starting from the first issue, in the 7th period of the Diriliş magazine, with the headline "Memories". In the articles that lasted for four years between 1988-1992, important breaks in the artist's biography, such as his childhood, youth, education, military service, and civil service, are told from his pen. The poet's character born out of "Four Destructions", Ergani, the changing structure of the region, Mount Zülküfül, Çermik, Palu, Maden, Viranşehir, Piran, secondary school in Maraş and Gaziantep memories in high school years are the primary places that we come across in these articles. In this paper, the place in the artist's life including Diyarbakır, which has an important place in Sezai Karakoç's memories, and surrounding cities will be tried to be revealed.