İhtiyatlı (değer yüklü) bilim: gerçek bilim veya bilim dışı

Özer, Mahmut; Sol, Ayhan

İhtiyatlı (değer yüklü) bilim: gerçek bilim veya bilim dışı

dc.authorid	0000-0002-1268-9023
dc.contributor.author	Özer, Mahmut
dc.contributor.author	Sol, Ayhan
dc.date.accessioned	2025-09-04T11:10:17Z
dc.date.available	2025-09-04T11:10:17Z
dc.date.issued	2021
dc.department	Sabire Yazıcı Fen Edebiyat Fakültesi
dc.description.abstract	Bilim yaşamımızı biçimlendiren en önemli insan etkinliklerinden birisi, belki de en önemlisidir. Ancak bilimlerin ve onun çeşitli uygulamalarının insan yaşamına olumlu katkılarının yanında insan ve çevre sağlığı üzerinde pek çok olumsuz etkilerinin de olduğu tartışılmaktadır. Bilim ve uygulamalarının insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin her geçen gün daha çok görünür hâle gelmesi, bilim-değer ilişkisini yeniden önemli bir tartışma başlığı hâline getirmiştir. İhtiyat ilkesi bilim-değer ilişkisi üzerine yapılan tartışmaların odağında yer alan kavramlardan biridir. Biz çalışmamızda önce bilim-değer ilişkisini, bilimin değerden bağımsız bir etkinlik olup olmadığını bilim tarihi ve felsefesi perspektifinden ele alıyor ve bilimlerin hem epistemik hem de epistemik olmayan değerler içerdiğini savunuyoruz. Daha sonra ihtiyat ilkesini ele alıyor ve onun bilimsel araştırmaların yöntembilimsel bir bileşeni hâline getirilmesinin olası nedenleri ve sonuçları üzerinde duruyoruz. Son olarak, bilim-değer ilişkisinin, ihtiyat ilkesi örneğinde olduğu gibi etik temelli kurulması durumunda bilim ve uygulamalarının insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılabileceğini ve bilimin insan mutluluğuna daha çok katkı sağlayabileceğini tartışıyoruz.
dc.description.abstract	Science is, if not the most, at least one of the most important human activities which has an undeniable impact on our lives. However, it is a matter of debate that science and its various applications have many negative effects besides their numerous positive contributions. As the negative effects of the science and its applications have become more visible, the science-value relation has regained popularity in the philosophy of science. Precautionary principle is one of the central concepts of the late science-value debates. We first scrutinize the science-value relation, especially whether the science is value-free or value-laden activity, from the perspective of history and philosophy of science, and argue that sciences involve both epistemic and non-epistemic values. Then we introduce the precautionary principle and discuss the possible causes and outcomes of having it as a methodological component of scientific research. Finally, we argue that, if the science-value relation can be reestablished on ethical grounds, as the precautionary principle demands, the negative effects of science and its applications on human health and environment might be minimized and science could contribute more to human happiness.
dc.identifier.endpage	214
dc.identifier.issn	2148-0958
dc.identifier.issue	17
dc.identifier.startpage	193
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12451/14088
dc.identifier.volume	2
dc.indekslendigikaynak	TR-Dizin
dc.institutionauthor	Özer, Mahmut
dc.institutionauthorid	0000-0002-1157-1699
dc.language.iso	tr
dc.publisher	Pinhan Yayıncılık Ltd. Şti.
dc.relation.ispartof	Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi
dc.relation.publicationcategory	Makale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rights	info:eu-repo/semantics/closedAccess
dc.subject	Değer Yüklü Bilim
dc.subject	Epistemik Değer
dc.subject	Epistemik Olmayan Değer
dc.subject	İhtiyat İlkesi
dc.subject	İhtiyatlı Bilim
dc.subject	Mutluluk/İyi Yaşam
dc.subject	Value-Laden Science
dc.subject	Epistemic Value
dc.subject	Non-Epistemic Value
dc.subject	Precautionary Principle
dc.subject	Precautionary Science
dc.subject	Happiness/Good Life
dc.title	İhtiyatlı (değer yüklü) bilim: gerçek bilim veya bilim dışı
dc.type	Article