İ’rab farklılıkları ve kur’an'ın anlam çeşitliliğine etkisi: mü’minûn sûresi örneği

Arap dilindeki i’rab olgusu, Kur’ân’ın anlamını belirlemede büyük bir role sahiptir. Dolayısıyla gramer kurallarından yararlanmadan ve bağlamı göz ününde bulundurmadan Kur’ân âyetlerini açıklamak mümkün değildir. Bu yüzden müfessirler, murâd-ı İlâhiyi doğru anlamak maksadıyla i’raba büyük önem göstermişlerdir. Bu çalışmamaızda Müfessirlerin ve dil uzmanlarının Mü’minûn sûresinde tespit ettikleri i’rab farklılıkları, bu farklılıklarla ilgili önemli görüşleri ve bu farkılıkların anlamın değişimi üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz. Bu bağlamda Mü’minûn sûresinde farklı i’rab vecihlerinin söz konusu olduğu on bir âyet tespit ettik. Bu âyetler, başta Basra, Kûfe dil ekolü ve takipçileri olmak üzere dilciler arasında gramatik açıdan tartışma konusu olmuştur. Bu bağlamda fiiller arası tazmîn, cer harflerinin birbirlerinin yerine kullanılması, marife isme izâfe edilen ism-i tafdîlin izâfesinin lafzî izâfe mi manevî izâfe mi olduğu, ما( ) edatının isim mi harf mi olduğu, إذا( ) edatının şart mı zarf mı olduğu, حتى( ) edatının gâiye mi, cer harfi mi, atıf harfi mi, yoksa ibtidâ edatı mı olduğu vb. ihtilaf konuları, çalışmamızda detaylı bir şekilde incelenecektir. Çalışmamızın sonuç bölümünde ise ulaştığımız önemli sonuçlara yer verilecektir.

There is no doubt that syntax has a great role in directing the Quranic meaning. The Noble Qur’an cannot be interpreted without referring to the grammatical rules and knowing the position of the word in the Quranic context. Therefore, the interpreters were keen to translate to reach the intended meaning of any Quranic verse, and in my research I tried Examining the most important aspects of Arabic that were mentioned by exegetes and grammarians in Surat al-Mu'minun, explaining the most important opinions about each aspect of Arabic, detailing it in terms of syntactic and the opinions of commentators and grammarians, and the estimated meaning that the verse came to. Arabic aspects, and each Arabic aspect included some grammatical issues that revolved around the subject of disagreement - in particular the difference between the schools of Basra and Kufa and those who followed their approach - such as the issue of including a verb meaning another verb or an interpretation of a preposition in place of another preposition, and such as the issue of (أفعل ), the issue of (ما ), the issue of (إذا ), and the issue of (حتى ).and other issues that were dealt with in detail, and then concluded the research with the most important findings that I reached.

الملخص مما لا شكّ فيه أنَّ للإعراب دورًا كبيرًا في توجيه المعنى القرآنِ، فلَ يمكن أن يُفسّر القرآن الكريم دون الرجوع إلى القواعد النحوية ومعرفة موضع الكلمة في السياقي القرآنِ، لذا ا حار ا ص أهل التفسير على الإعراب للوصول إلى المعنى المراد من أيّ آية قرآنية، وفي بحثي هذا حاولتُ الوقوف على أهمّ الأوجه الإعرابية التي ذكرها المفسرون والنحويون في سورة المؤمنون، موضّحًا أهمّ الآ راء حول كلّ وجهٍ إعرابيّ، مفصّلًَ فيه من الناحية الإعرابية وآراء المفسرين والنحاة، والمعنى التقديري الذي آلتْ إليه الآية، وقد وقفتُ على 11 موضعًا، كلُّ موضع من هذه المواضع تضمّ ا ن عدّة وجوه إعرابية، وكلُّ وجه إعرابي قد تضمّ ا ن بعض المسائل النحوية التي اداار حولها موضع الاختلَف وعلى وجه الخصوص الاختلَف بين مدرستي البصرة والكوفة - وامن ا ساار على منهجهم كمسألة تضمين فعل معنى فعل أخر أو تأويل حرف جرٍ مكان حرف جرٍ أخر، ومسألة اسم التفضل )أفعل( المضاف إلى - معرفة، هل إضافته محضة أم غير محضة؟ ومسألة )ما( بين الحرفية والاسمية، ومسألة )إذا( بين الشرطية والظرفية، ومسألة )حتى( بين الغاية والجر، والغاية والعطف، والغاية والابتداء، وغيرها من المسائل التي تناولها البحث بالتفصيل، ثم ختمتً البحث بأهم النتائج التي توصلتُ إليها.