Ergenlerde göreli yoksunluk ile okul başarısı arasındaki öz yeterliğin aracı rolü

Bu çalışma, ergenlerde göreli yoksunluk ile okul başarısı arasındaki ilişkide özyeterliğin aracı rolünü araştırmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, demografik faktörler (cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü) açısından göreli yoksunluk, özyeterlik ve okul başarısı farklılık göstermekte midir? Bu değişkenler arasında anlamlı ilişkiler var mıdır? Özyeterlik, göreli yoksunluk ile okul başarısı arasındaki ilişkide aracı bir rol üstlenmekte midir? gibi sorulara yanıt aranmıştır. Araştırma, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Hatay’daki Fen, Anadolu, İmam Hatip ve Mesleki ve Teknik liselerinde öğrenim gören 567 öğrenciyle yürütülmüştür. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı çalışmada, katılımcılardan Kişisel Bilgi Formu, Göreli Yoksunluk Ölçeği-Ergen Formu ve Çocuklar İçin Özyeterlik Ölçeği aracılığıyla veri toplanmıştır. Analizler IBM SPSS 27 ve PROCESS makrosu ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre, kız ve erkek öğrenciler arasında göreli yoksunluk ve özyeterlik açısından anlamlı bir fark bulunmazken, okul başarısı kızlar lehine anlamlı şekilde farklılaşmıştır. Sınıf düzeyine göre göreli yoksunluk ve özyeterlik değişmezken, okul başarısı anlamlı farklılık göstermiştir. Okul türüne bağlı olarak göreli yoksunluk, özyeterlik ve okul başarısında istatistiksel olarak anlamlı farklar tespit edilmiştir. Ayrıca, göreli yoksunluk ile okul başarısı, göreli yoksunluk ile özyeterlik ve özyeterlik ile okul başarısı arasında anlamlı ilişkiler olduğu bulunmuştur. Özyeterliğin, göreli yoksunluk ile okul başarısı arasındaki ilişkide aracı bir rol oynadığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları literatür ışığında değerlendirilmiş ve ilgili alanlarda çalışan akademisyenler, eğitimciler ve araştırmacılar için çeşitli öneriler sunulmuştur.

This study aims to investigate the mediating role of self-efficacy in the relationship between relative deprivation and academic achievement among adolescents. In this context, the study seeks to answer the following questions: Do relative deprivation, self-efficacy, and academic achievement differ based on demographic factors (gender, grade level, and school type)? Are there significant relationships among these variables? Does self-efficacy mediate the relationship between relative deprivation and academic achievement?The research was conducted during the 2023-2024 academic year with 567 students studying at Science, Anatolian, Imam Hatip, and Vocational and Technical high schools in Hatay. A relational survey model was used, and data were collected from participants using a Personal Information Form, the Relative Deprivation Scale-Adolescent Form, and the Self-Efficacy Scale for Children. Data analyses were performed using IBM SPSS 27 and the PROCESS macro.Findings indicate that there is no significant difference in relative deprivation and self-efficacy between male and female students, while academic achievement significantly differs in favor of female students. Relative deprivation and self-efficacy do not vary by grade level, but academic achievement does. Significant differences were found in relative deprivation, self-efficacy, and academic achievement based on school type. Additionally, significant relationships were identified between relative deprivation and academic achievement, relative deprivation and self-efficacy, and self-efficacy and academic achievement. Moreover, self-efficacy was found to mediate the relationship between relative deprivation and academic achievement.The research findings were discussed in light of the existing literature, and various recommendations were provided for academics, educators, and researchers working in related fields.