Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin öz yeterlik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi bilitation center
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Öğrenme ve öğretme kavramları çok eski zamanlardan günümüze kadar gelen kavramlardan biridir. Asırlar boyunca insanlar birbirlerine bir şeyler öğretmişlerdir. İlk çağlarda sistemsiz ve tesadüfi olarak gerçekleşen öğretme işi, zamanın ilerlemesi ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte çok daha kapsamlı ve sistemli bir hal almıştır. Günümüzde okullarda yapılan öğretme işi, alanında uzman kişiler olan öğretmenler tarafından yapılmaktadır. Öğretmenlerin temel amacı, çocuklarını hayata hazırlayan anne ve babalara destek olmak, yeni beceriler öğretip topluma yararlı bireyler yetiştirmek ve bireylere yeni ufuklar kazandırmaktır. Normal gelişim gösteren bireylerle çalışmak bile öğretmenler için bu kadar önemli ve zorken normal gelişim göstermeyen bireylerle çalışmanın daha zor ve uzmanlık gerektireceği inkar edilemez bir gerçektir. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 2022-2023 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde faaliyet gösteren 64 özel eğitim okullarından 73 gönüllü beden eğitimi öğretmeni katılmıştır. Araştırmada beden eğitimi öğretmenlerinin öz-yeterliklerini belirlemek amacıyla Charlotte A. Humphries ve Edward Hebert, Kay Daigle ve Jeffrey Martin tarafından 2012 yılında geliştirilen ve Türkçe'ye Işıl AKTAĞ tarafından uyarlanan ve toplam 29 maddeden oluşturulmuştur (Aktağ, 2013) Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin ölçülmesinde, Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen ve Ergin (1992) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) (Maslach Burnout Inventory) kullanılmıştır. Toplam 22 maddeden oluşan ölçek, tükenmişliği üç alt boyutta değerlendirmektedir. Bunlardan birincisi, dokuz maddeden oluşan Duygusal Tükenme (Emotional Exhaustion); ikincisi, beş maddeden oluşan Duyarsızlaşma (Depersonalization) ve üçüncüsü, sekiz maddeden oluşan Kişisel Başarı (Personal Accomplishment) alt boyutudur. Maslach ve Jackson (1981)'a göre 7'li dereceleme ile cevaplanan ölçeğin Ergin (1992) tarafından uyarlanan şekli 5'li dereceleme ile cevaplanmıştır. Analiz kapsamında elde edilen veriler tablo haline getirilerek betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Her iki ölçeğin ve alt boyutlarının Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayılarına bakılmış ve çalışmanın güvenilir düzeyde olduğu görülmüştür. Verilerin normal dağılımına bakmak için ise Kolmogorov-Smirnov analiz sonucuna bakılmış ve verilerin normal dağılmadığı sonucuna ulaşışmıştır. Ancak örneklem sayısının elliden büyük olması ve Skewness (Çarpıklık) ve Kurtosis (Basıklık) değerlerinin -1.5 ile +1.5 arasında olması durumunda verinin normal dağıldığı kabul edilebilir olduğu belirtilmektedir (Tabachnick ve Fidell, 2013). Tablo 4'e bakıldığında iki ölçeğin ve alt boyutlarının çarpıklık ve basıklık değerleri -1.5 ile +1.5 arasında olup, normal dağılıma sahip olduğu kabul edilmiştir. Bu sonuca göre ikili gruplarda bağımsız gruplar t testi, üç ve üzeri gruplarda tek yönlü varyans (ANOVA) analizi, ölçekler arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson korelasyon analizi ve son olarak yordama analizi için çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma grubundaki beden eğitimi öğretmenlerin, öz yeterlik düzeyleri ve tükenmişlik düzeyleri, cinsiyet, yaş, haftalık ders saati, çalıştığı okuldaki hizmet süresi, haftalık ders saati, çalıştığı okul türüne göre, meslekteki hizmet süresi değişkenlerine göre incelenmiş ve öz yeterlilik düzeylerinin yüksek olduğu, tükenmişlik düzeyini ise düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Beden Eğitimi, Özel Eğitim, Öz Yeterlik, Tükenmişlik, Rehabilitasyon, Physical Education
