Kırım Ahali Cumhuriyeti’ne giden süreçte Genç Tatarlar Hareketi
Yükleniyor...
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Aksaray Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kırım Ahali Cumhuriyet’ine giden süreçte Genç Tatar ya da diğer bir deyimle Yaş Tatar hareketi, faaliyetleriyle önemli bir yer arz etmektedir. İsmail Bey Gaspıralı’nın 1883 senesinde başlattığı Kırım Tatar uyanış hareketi Genç Tatar hareketi ile bambaşka bir boyut kazanmıştır. Zamanla Kırım’a yayılan hareket, bünyesinde Hasan Sabri Ayvazov, Abdurreşid Mehdiyev, Abbaz Şirinski, Hüseyin Şamil Toktargazi, Hüseyin Baliç, Abdulhalim Baliç, Hasan Çergeyev, Yahya Bayburtlu ve Ali Bodaninski gibi Rus öğretmen okullarında yetişen önemli isimleri barındırmaktaydı. İsmail Bey Gaspıralı’nın sakin ve dingin tutumuna karşın Genç Tatarlar daha hareketli bir yapılanma örneği göstermişlerdir. Öyle ki hareket içerisindeki aydınlar gerek Rusların baskıcı tutumuna karşı mücadele etmiş gerek halkın bu köhne düzen karşı çıkmasını sağlamaya çalışmışlardır. 1905 yılında daha da etkin faaliyetler göstermeye başlayan hareket, Hasan Sabri Ayvaz’ın öncülünde 1906 yılında neşir edilmeye başlanan Vatan Hadimi adında bir de yayın organına sahiptir. Abdurreşid Mehdi’nin faaliyetleri sonucunda kendine parlamentoda da yer bulmuş olan hareket parti gibi bir teşkilatlanma değildir. Belli bir ideolojisi de yoktur. Karasupazar merkezli olan hareketin öncülerinden Abdurreşid Mehdi bölgenin belediye başkanlığını da yapmış ve Kırım halkının eğitim vasıtasıyla uyanışında etkin olmaya çalışmıştır. Hüseyin Şamil Toktargazi, Celil Meinov ve Ali Bodaninski gibi öğretmenler vasıtasıyla hareket köylere ve vilayetlere de yayılmıştır. Hareket fiilen 1910 yılında dağılsa da kişi bazlı olarak devam etmiştir. Hareket aynı zamanda Cafer Seydahmet Kırımer gibi Kırım Ahali Cumhuriyeti’nin kurucularına da deyim yerinde ise öncülük ederek yol göstermiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kırım Ahali Cumhuriyeti, Genç Tatarlar Hareketi
Kaynak
Genç Kalemler Tarih Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
9
Sayı
10
