Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Güncel Gönderiler
Öğe Türkiye'deki coğrafi işaretli gastronomik ürünlerin içerik analizi kapsamında incelenmesi(Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2025) Şen Avcu, BüşraCoğrafi işaret, belirli bir niteliği veya ünü nedeniyle kökeni bulunduğu coğrafi alanla özdeşleşmiş ürünleri gösteren işarettir. Başka bir deyişle coğrafi işaret, bir ürünün üretildiği bölgenin kültürel, geleneksel ve beşerî kaynaklarının karakteristik özelliklerini yansıtan semboller olarak da tanımlanabilir. Çalışmanın amacı, Türkiye'de Şubat 2025 tarihine kadar tescil edilen coğrafi işaretli gastronomik ürünleri detaylı bir şekilde analiz ederek, bu ürünlerin belirli temalar çerçevesinde nasıl dağıldığını ortaya koymaktır. Araştırmada, Türk Patent ve Marka Kurumu verileri, yerel kalkınma ajansları, belediyeler ve ticaret odaları tarafından yayımlanan raporlarda 1697 coğrafi işaretli ürün incelenmiş ve araştırma konusu kapsamına giren 1385 ürün coğrafi işaretli ürün üzerinde nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği uygulanmıştır. Analizler MAXQUDA 24 programı ile yapılmıştır. Analiz sonucunda, coğrafi işaretli gastronomik ürünler içerisinde en fazla tescil alan kategoriler; çorbalar ve yemekler, işlenmiş/işlenmemiş meyve, sebzeler ile mantarlar ve fırıncılık, pastacılık mamulleri olarak öne çıkmıştır. Ayrıca çalışmada, coğrafi işaretli fırıncılık ve hamur işlerinde en yaygın pişirme yöntemi olarak taş fırın kullanıldığı, ayrıca tandır ve sac gibi geleneksel pişirme tekniklerinin de hala tercih edildiği tespit edilmiştir. Coğrafi işaretli böreklerde en sık kullanılan ana malzeme %31 ile dana kıyma olup, bu durum kırmızı etin Türk mutfağındaki önemli yerini göstermektedir. Ayrıca, coğrafi işaretli tatlılarda en yaygın ana malzeme %24 ile ceviz içi olup, tahin, inek sütü ve üzüm pekmezi gibi malzemeler tatlı çeşitliliğine önemli katkılar sağlamaktadır. Coğrafi işaretli peynirlerde ise en yaygın kullanılan ana malzeme inek sütü olup, koyun, keçi ve manda sütü de bölgesel çeşitlilik oluşturmaktadır. Ayrıca coğrafi işaretli ürünlerde 2020 sonrası dönemde tescil sayısında artış gözlemlenirken, kamu kurumlarının bu süreçte belirleyici bir rol oynadığı görülmüştür. Bu bağlamda belediyeler ve ticaret odalarının aktif rolü sürdürülmeli ancak sivil toplum kuruluşları ve özel teşebbüslerin de sürece dahil edilmesi sağlanarak tescil başvurularındaki rolü arttırılabilir.
