Erken dönem osmanlı medreselerin eğitim programlarının tespitinde edebi metinlerin rolü : Abdülvasi Çelebi'nin Halil-Name Mesnevisi örneği
Loading...
Date
2020
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Aksaray Üniversitesi
Access Rights
info:eu-repo/semantics/openAccess
Abstract
Türk eğitim tarihi çalışmaları kapsamında Osmanlı devri medreselerindeki eğitim programlarına dair araştırmalar, uzun bir müddet çeşitli etkenlerle göz ardı edilmesine karşın son yıllarda artış göstermektedir. Bu çalışmaların yakın zamana kadar göz ardı edilmesinin sebepleri arasında birincil kaynakların erişilmesinde yaşanan zorluklar en önemli etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle alfabe değişikliğinden ötürü kaynak eserlere erişim noktasında yaşanan problemler, Osmanlı medreselerindeki eğitim programlarına dair geniş kapsamlı ve bütüncül kanaatlere ulaşma imkânını da olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple uzak tarihsel dönemlerin eğitim programları üzerinde yapılan çalışmalarda daha net çıkarımlara ve yeni bakış açılarına ulaşmak için disiplinler arası çalışmalardan ve farklı bilim alanlarının kaynak eserlerinden faydalanmak büyük önem arz etmektedir. Eğitim tarihi özelinde daha yetkin kanaatlere ve geniş bakış açılarına ulaşmak için büyük fayda sağlayacak kaynaklardan biri de edebî metinlerdir. Çünkü edebî metinler, sadece kaleme alındıkları zamanın kültür anlayışını değil, devrin siyasi konjonktürünü, sosyolojisini, iktisâdi şartlarını ve düşünce dünyasına dayalı ilmî temelleri hakkında yeni düşünce kanallarını açacak bilgileri barındırması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bir devrin eğitim anlayışının da, o devrin düşünce ikliminden ve zihinsel arka planından ayrı düşünülmesi mümkün değildir. Bu sebeple birincil kaynaklarında yetersizlik ve belirsizlik olan uzak tarihsel dönemlerin eğitim öğretim anlayışlarının ve müfredat programlarının tespitinde, o dönemin fikri hususiyetlerini ve düşünce iklimini bütüncül bir mahiyette bünyesinde barındıran edebi metinler önemli bir araştırma kaynağı olarak düşünülebilir. Bu çalışmada on dördüncü ve on beşinci asırları kapsayan erken dönem Osmanlı medreselerindeki eğitim programlarının tespitinde, aynı tarihsel dönemde yazılmış olan edebî metinlerin faydalı olabileceği fikri, Abdülvâsi Çelebi’nin on beşinci asırda kaleme aldığı Halil-nâme mesnevisinden hareketle tartışılacaktır.
Within the scope of Turkish education history studies, researches about education programs in Ottoman period madrasahs have been increasing in recent years, although they have been neglected for a long time. Among the reasons why these studies have been neglected until recently, the difficulties experienced in accessing primary sources appear as the most important factor. Problems experienced in accessing source works, especially due to the alphabet change, negatively affect the opportunity to reach comprehensive and holistic opinions about the education programs in Ottoman Madrasahs. For this reason, it is of great importance to make use of interdisciplinary studies and resource works of different scientific fields in order to reach clearer conclusions and new perspectives in the studies of educational programs of distant historical periods. Literary texts are one of the sources that will be of great benefit to reach more competent opinions and broad perspectives in terms of education history. Because literary texts are of great importance in that they contain information that will open not only the cultural understanding of the time they were written, but also the political conjuncture, sociology, economic conditions and scientific foundations based on the world of thought. It is not possible to think of the education understanding of a period separately from the way of thought and mental background of that period. For this reason, in the determination of educational approaches and curriculum of distant historical periods with primary sources of inadequacy and uncertainty, literary texts that incorporate the intellectual characteristics and thought climate of that period can be considered as an important research source. In this study, the idea that literary texts written in the same historical period may be useful in the determination of the educational programs in the early Ottoman madrasahs covering the fourteenth and fifteenth centuries will be discussed from the Halil-nama masnavi, which Abdulvasi Chalabi wrote in the fifteenth century.
Within the scope of Turkish education history studies, researches about education programs in Ottoman period madrasahs have been increasing in recent years, although they have been neglected for a long time. Among the reasons why these studies have been neglected until recently, the difficulties experienced in accessing primary sources appear as the most important factor. Problems experienced in accessing source works, especially due to the alphabet change, negatively affect the opportunity to reach comprehensive and holistic opinions about the education programs in Ottoman Madrasahs. For this reason, it is of great importance to make use of interdisciplinary studies and resource works of different scientific fields in order to reach clearer conclusions and new perspectives in the studies of educational programs of distant historical periods. Literary texts are one of the sources that will be of great benefit to reach more competent opinions and broad perspectives in terms of education history. Because literary texts are of great importance in that they contain information that will open not only the cultural understanding of the time they were written, but also the political conjuncture, sociology, economic conditions and scientific foundations based on the world of thought. It is not possible to think of the education understanding of a period separately from the way of thought and mental background of that period. For this reason, in the determination of educational approaches and curriculum of distant historical periods with primary sources of inadequacy and uncertainty, literary texts that incorporate the intellectual characteristics and thought climate of that period can be considered as an important research source. In this study, the idea that literary texts written in the same historical period may be useful in the determination of the educational programs in the early Ottoman madrasahs covering the fourteenth and fifteenth centuries will be discussed from the Halil-nama masnavi, which Abdulvasi Chalabi wrote in the fifteenth century.
Description
Bu makale Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı bünyesinde yürütülen “Abdülvâsi Çelebi’nin Halil-nâme Eserinin İncelenmesi, Bağlamsal Dizin ve İşlevsel Sözlüğü” başlıklı doktora tezi kapsamında hazırlanmıştır.
Keywords
Medrese, Bilim Tarihi, Edebiyat, Müfredat, Osmanlı Eğitim Tarih, Madrasah, History of Science, Literature, Education Programs, Curriculum, History of Ottoman Education
Journal or Series
Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi
WoS Q Value
Scopus Q Value
Volume
5
Issue
1
