Delme-patlatma verimi ve kayaçların fiziksel-mekanik özelliklerinin hidrolik kırıcı performansına etkisi

Bu çalışmada, Niğde ilinde faaliyet gösteren yedi farklı taş ocağı için delme-patlatma performansları analiz edilmiştir. Delme-patlatma performansları görüntü işleme yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Delme-patlatma veriminin değerlendirilmesindeki amaç patlatma sonrası hidrolik kırıcının çalışma süresine etkisinin belirlenmesidir. Her bir patlatma için hidrolik kırıcının toplam çalışma süresi ve kırma hızı belirlenmiştir. Patlatma sonrası elde edilen malzeme miktarına bağlı olarak delme-patlatma birim maliyet miktarı ve hidrolik kırıcı birim maliyet miktarı belirlenmiştir. Belirlenen bu değerlere bağlı olarak delme-patlatma yöntemi ile hidrolik kırıcıyla yapılan kazı yöntemleri karşılaştırılmıştır. Tüm taş ocaklarında aynı özelliklere sahip hidrolik kırıcı kullanılmıştır. Bu kapsamda, kayaçların fiziksel-mekanik özelliklerinin hidrolik kırıcı performansına olan etkileri araştırılmıştır. Basit regresyon yöntemi kullanılarak kayaçların tek eksenli basınç dayanımı, dolaylı çekme dayanımı, Schmidt sertlik, nokta yük indeksi, kuru yoğunluk ve görünür porozite değerleri ile hidrolik kırıcı anlık kırma miktarı arasında yeni eşitlikler elde edilmiştir. Buna göre, bahsi geçen kaya malzemesinin mekanik ve fiziksel özellikleri ile hidrolik kırıcı performansı arasında anlamlı doğrusal ilişkiler elde edilmiştir.

In this study, the drilling and blasting performances of seven different quarries are analyzed in Niğde municipality. The drilling and blasting performances were made by using the image processing method. The aim for analyzing drilling and blasting performances are to investigate the possible effects of them on the impact hammer working durations. The total working and breaking time for impact hammers were determined for each blasting cycle. Depending on the amount of rock material obtained after each blasting, the unit costs of drilling-blasting and impact hammers were determined. The methods of drilling-blasting and excavation by impact hammer were compared based on these determined values. The impact hammers operated in all quarries had the same technical specifications. In this respect, the effects of the physical-mechanical properties of rocks were investigated on the performance of impact hammers. The new equations between the breaking amount of impact hammers and uniaxial compressive strength, indirect tensile strength, Schmidt hammer, point load index, dry density and porosity values of rocks were obtained by using the simple regression analysis method. There were found significant linear relationships between rock mechanical-physical properties and performance of impact hammers.