Türkiye limanlarının iki aşamalı veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi

Limanlar tarih boyunca ulaşım ve ticarette kritik bir rol oynamıştır. Küreselleşme ve artan uluslararası ticaret, limanların ülke ve bölge ekonomilerine etkisini daha da artırmıştır. Bu nedenle liman işletmelerinin altyapı ve üstyapı kaynak etkinliklerini sürekli ölçmeleri ve optimize etmeleri önemlidir. Bu çalışmada, Türklim üyesi 19 konteyner limanı, 2023 verileri kullanılarak altyapı ve üstyapı kaynaklarının etkinliği açısından analiz edilmiştir. Limanların karmaşık yapısı göz önünde bulundurularak, genel etkinsizliğin daha çok hangi alt süreçten kaynaklandığını belirlemek ve alt süreçlerin önem derecesini değerlendirmek için İki Aşamalı Toplamsal Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi uygulanmıştır. Analiz sonuçları R programlama dili ile elde edilmiştir. Altyapı kaynaklarının etkinliği, iki aşamada analiz edilmiştir: İlk aşamada rıhtım uzunluğu, sayısı, derinliği ve liman sahası gibi faktörlerin elleçleme kapasitesi oluşturmadaki etkinliği incelenmiş, ikinci aşamada ise bu kapasitenin yük elleçleme faaliyetlerinde ne kadar etkin kullanıldığı değerlendirilmiştir. Üstyapı kaynaklarının etkinliği de benzer şekilde iki aşamada incelenmiştir: İlk aşamada vinç ve istifleyici gibi kaynaklarla elleçleme kapasitesi oluşturma etkinliği analiz edilmiş, ikinci aşamada bu kapasitenin konteyner elleçleme faaliyetlerindeki etkinliği değerlendirilmiştir. Analiz sonuçları, limanların altyapı kaynaklarını kullanarak ortalama %64 etkinlikle elleçleme kapasitesi yaratabildiğini, bu kapasiteyle elde edilen konteyner elleçleme etkinliğinin ise ortalama %58 seviyesinde kaldığını göstermiştir. Ayrıca limanlar, üstyapı kaynaklarında ortalama %52 etkinlikle elleçleme kapasitesi yaratabilirken, bu kapasitenin konteyner elleçleme faaliyetlerinde ise ortalama %58 etkinlik sağladığı belirlenmiştir. Bu bulgular, limanların altyapı ve üstyapı kaynaklarının tüm alt süreçlerinde önemli bir iyileştirme potansiyeli ve optimizasyon ihtiyacı olduğunu göstermektedir.

Ports have played a critical role in transportation and trade throughout history. Globalization and increasing international trade have further increased the impact of ports on national and regional economies. Therefore, it is important for port operators to continuously measure and optimize their infrastructure and superstructure resource efficiencies. This study examined the efficiency of infrastructure and superstructure resources using 2023 data from 19 container ports that are members of Turklim using Two-Stage Aggregate Data Envelopment Analysis (DEA). The aim is to determine which sub-processes cause the most general inefficiency and the importance of these processes. Infrastructure resources (dock, port area, etc.) and superstructure resources (crane, stacker, etc.) were analyzed in two stages: first, the efficiency of ports in creating handling capacity, then the efficiency of this capacity in container handling activities were evaluated. The results show that ports can create a handling capacity with 64% efficiency with infrastructure resources and 52% efficiency with superstructure resources, but the efficiency of this capacity in converting to container handling is 58% and 58%, respectively. This situation reveals that there is potential for improvement and optimization in both types of resources.