Sovyet döneminde okutulan tarih ders kitaplarında Azerbaycan halkının etnik kökenine ve diline yaklaşım (1960-1990)

Abstract

Sovyet döneminde, 1960-1990 yılları arasında Azerbaycan’da okutulan tarih ders kitaplarındaAzerbaycan halkının etnik kökenine ve diline yaklaşım Sovyet resmi bakış açısının bir yansıması olarak,herhangi bir etnik köken ile bağ kurulmaksızın, Azerbaycan halkının tarihin en eski dönemlerindenitibaren Azerbaycan halkı olarak varlığını sürdürdüğü yönündedir. Göçebe Türklerin tarihsel süreçiçerisinde kuzeyden Azerbaycan’a akınlarda bulunmaları ve buraya yerleşerek yerleşik hayatıbenimsemeleri, bu halkın medeni bakımdan kendilerinden daha ileri seviyede olan Azerbaycan halkınınmedeni tesiri altına girmeleriyle sonuçlanmıştır. Özellikle V-VIII ve XI-XII. asırlarda Azerbaycan’ayönelik Türk göçlerinin yoğunluk kazanması, Azerbaycan dilinde Türk diline ait unsurların artmasına yolaçsa da Azerbaycan halkı kendi tarihsel ve özgün varlığını koruyup sürdürmüştür. Söz konusu asırlardaAzerbaycan’a gelerek yerleşen göçebe Türkmen sayısındaki artış Azerbaycan’da Türk dilinin rolünüartırmış; bu dil gittikçe Azerbaycan’ın kadim dilleri olan “Azeri” ve “Aran” dilleri üzerinde baskı kurarakülkenin tamamı için ortak bir dil halini almıştır. Bu dil Türk dilleri ailesine dâhil “Azerbaycan dili”dir.

The overall assumption concerning the ethnic roots and the language of the Azerbaijani people defended in history textbooks studied in Soviet Azerbaijan between 1960 and 1990 demonstrates the Soviet official point of view on the question the best. According to this point of view, the Azerbaijani people have existed as the same Azerbaijani people today since the earliest periods with no reference to their current ethnic identities. It also claims that in the historical processes, the nomadic Turks migrated in big masses to Azerbaijan from the North and made settlements and adopted the sedentary life style. That resulted in the fact that these people came under the civilized influence of the early Azerbaijani people, who were more advanced in civil terms than they were. It went on claiming that although the increase of Turkish immigration to Azerbaijan caused the elements of Turkish language to get dominant in the Azerbaijani language especially in the periods including the Vth-VIIIth and XIth-XIIth centuries, the Azerbaijani people always maintained their early original character. Growing number of nomadic Turkmens who came and settled in Azerbaijan in the centuries in question increased the role of the Turkish language in the region. This language has, in turn, increasingly become the common language for the entire country, putting pressure on the earlier “Azeri” and “Aran” languages, which were the ancient languages of Azerbaijan. Thus, this emerging language that is called “the Azerbaijani language” however belongs to the Turkish language family.