Aksaray ili yer altı su kaynaklarının hidrojeokimyasal özelliklerinin coğrafi bilgi sistemi kullanılarak değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma kapsamında, Aksaray ili yeraltı sularının hidrojeokimyasal özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Yeraltı suyu kalitesini değerlendirmek için bölgede 64 farklı kuyudan su örnekleri toplanmıştır. Örneklemeler Mayıs 2015 ve Eylül 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Bölgede akiferleri temsil eden birimler genel olarak temelde Paleozoyik yaşlı bol kırık ve çatlaklı mermerler, Tersiyer yaşlı genelde kumtaşı ve çakıltaşı ardalanmasından oluşan karasal kırıntılılar ve Kuvaterner yaşlı gevşek kum ve çakıl seviyeleri içeren alüvyondur. Mayıs ve Eylül örnekleme dönemlerinde su örneklerinin bazı parametreleri sırasıyla; pH (5.89 - 8.92) (5.91 - 8.49), elektriksel iletkenlik (EC) (158.62 – 3625.20) (139.81 – 2789.39) µS/cm, toplam çözünmüş katı madde (TÇKM) (122.57 – 2676.50) (119.78 – 2513.44) mg/L arasında değişmiştir. Su örnekleri Ca-HCO3, Na-HCO3, Mg-HCO3 ve Na-Cl fasiyes özelliğine sahiptir. Yeraltı sularında baskın su tipi Ca-HCO3 dır. Baskın iyonlar ise Ca2+ ve HCO3- dır. Bu sularda iyon bolluk dizilimleri Ca2+ > Mg2+ > (Na++K+) / HCO3- > Cl- > SO4-2 şeklinde gelişmiştir. Birçok örnekleme noktasında iyon bollukları örnekleme dönemleri boyunca aynı kalmıştır. Ancak iklim şartları nedeni ile iyon dizilimlerinde değişimler gerçekleşmiştir.Yeraltı suları bütün örnekleme dönemleri boyunca genel hidrojeolojik özelliklerine göre jips, halit ve anhidritçe doygun olmayıp bu mineralleri çözebilme, kalsit, dolomit ve aragonitçe doygun olmayıp bu mineralleri çökeltebilme özelliğine sahiptir. 26 kuyunun yüksek arsenik içerikleri nedeni ile içme suyu olarak kullanılması uygun değildir. Daha düşük su kalitesine sahip alanlar bölgenin batı ve iç kesimlerinde yer alır. Tuz gölüne yaklaştıkça daha düşük su kalitesi gözlenir.

In this study, the hydrochemical properties of groundwaters from Aksaray area were investigated using Geographic Information System. The 64 water samples from varies wells in the region were collected in order to evaluation of the groundwater quality. Sampling was performed in September 2015 and May 2015. Units which characterized aquifers in the study area include the Paleozoic marbles with high crack and fracture contents, Tertiary marine and terrestrial clastics which generally consist of alternations of sandstone and conglomerate, karstic limestone with high fracture content, and Quaternary alluvium with levels of unconsolidated sand and gravel. The some parameters of the water samples in May and September sampling period are: pH (5.89 - 8.92) (5.91 - 8.49), electrical conductivity (EC) (158.62 – 3625.20) (139.81 – 2789.39) µS/cm, total dissolved solids (TDS) (122.57 – 2676.50) (119.78 – 2513.44) mg/L, respectively. The water samples have Ca-HCO3, Na-HCO3, Mg-HCO3 and Na-Cl water facies feature. The dominant water type present in groundwater is the Ca-HCO3 type. Ca2+ and HCO3- are dominant ions in groundwater. The order of relative abundance of major ions are; Ca2+ > Mg2+ > (Na++K+) / HCO3- > Cl- > SO4-2. Ion abundances for many sampling points have remained the same during the whole sampling seasons. Hovewer, the ion sequencing of some waters have changed due to climate conditions. 26 wells are not suitable for drinking due to the arsenic concentration. Groundwaters are not saturated with gypsum, halite and anhydrite according to their general hydrogeological characteristics during all sampling periods and these minerals can be solved. At the same time, groundwaters are saturated with calcite, dolomite, aragonite and have the ability to precipitate in terms of these minerals. The areas that have lower water quality are located in the western and inner parts of the region. Lower groundwater quality is observed, especially toward the Lake Tuz.