Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülke ekonomisinin büyümesine ve ulusal güvenliğine etkileri: Türkiye örneği

Abstract

Tarih boyunca toplumların ve bireylerin hayatında ticaret ve turizmin çok önemli bir rolü olmuştur. Günümüz de küreselleşmenin, teknolojik imkânlar başta olmak üzere çeşitli nedenlerle hızlanması sonucunda dünya tek bir pazar olmuştur. Bu pazarda şüphesiz ki en önemli iki aktörden birisi çok uluslu şirketler diğeri de küresel kamusal kuruluşlardır. Çok uluslu şirketlerin dünyada yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicisi olduğu kabul edilmektedir. Devletler ve uluslararası işbirliğini sağlayan kurumlar (Avrupa Birliği gibi) ise bu çok uluslu şirketlerin kendi toplumları için maksimum fayda sağlaması ve zarar vermemesi için çalışmaktadırlar (En azından teori ve idealde). Bu kapsamda çalışmada küresel ekonomi, çok uluslu şirketler, doğrudan yabancı sermaye yatırımları analiz edilmiştir. Bununla birlikte doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik büyümeye ve ulusal güvenliğe etkileri ele alınmıştır. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik büyümeye etkisi, seçilmiş 30 ülke ve 2010-2020 yılları arasındaki veriler üzerinden panel veri analizi yardımıyla değerlendirilmiştir. Bu yatırımların ülkemiz bağlamında ulusal güvenliğe etkisi literatür taraması yapılarak değerlendirilmiştir. Panel veri analizi uygulanması sonucunda doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının, gayri safi yurt içi hasıladaki yıllık, yüzdesel olarak artışı, bu anlamdaki ekonomik büyümeyi açıklamakta yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Fakat yine panel veri analizi sonucunda doğrudan yabancı sermaye miktarındaki yüzde bir oranındaki bir artışın, kişi başı geliri yüzde 0.014 oranında artıracağı yargısına ulaşılmıştır. Panel VAR modeli Granger nedensellik analizi sonucunda doğrudan yabancı sermaye yatırımları ekonomik büyümenin bir nedeni olarak ortaya çıkmakta fakat tersi doğru değildir sonucuna ulaşılmıştır. Doğrudan yabancı sermaye miktarındaki artış, eğer ulusal güvenlik açısından kritik sektörlerde hâkim hisse yapısının ve şirket kontrolünün yabancılara geçmesi sonucunu doğurursa ve önemli bilgilerin yurtdışına kontrolsüz çıkmasına neden olursa, bu durumun ülke ekonomik yaşamında ciddi negatif sonuçlara yol açacağı tespit edilmiştir. Son olarak doğruda yatırımların ülke etki alanını geliştirmek için çok önemli bir enstrüman olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Tourism and commerce, which have played a very important role in the lives of societies and individuals throughout history, have become a single market as a result of the acceleration of globalization in today's world due to various reasons (trade-tourism increase, etc.), especially technological opportunities. Undoubtedly, one of the two most important actors in this market is multinational companies and global public institutions. It is accepted that multinational companies are the determinant of foreign direct investment in the world. States and institutions providing international interstate cooperation (eg the European Union) work to ensure that these multinational companies provide maximum benefit for their societies and not harm them (At least in theory and ideal). In our study, the global economy, multinational companies, foreign direct investment will be tried to be analyzed. In addition, the analysis of the effects of foreign direct investment on economic growth, employment and national security will be discussed. As a result of the application of panel data analysis, it was concluded that foreign direct investments are insufficient to explain the annual, percentage increase in gross domestic product and economic growth in this sense. However, as a result of the panel data analysis, it was concluded that a one percent increase in the amount of foreign direct investment could increase per capita income by 0.014 percent. As a result of the Panel VAR model Granger causality analysis, it was concluded that foreign direct capital investments emerge as a cause of economic growth, but the opposite is not true. İt has been determined that if the increase in the amount of direct foreign capital results in the transfer of dominant share structure and company control to foreigners in sectors critical to national security, and if it causes important information to go abroad uncontrolled, this will lead to serious negative consequences in the economic life of the country. Finally, it has been concluded that direct investments are a very important instrument to improve the country's sphere of influence.