Mahalle Baskısının Sosyolojik Tahayyülünde Kentsel Güvenlik

Abstract

Kentin kültürel zemini üzerine inşa edilen mahalle, toplumsal bütünleşme aracıdır. Toplumsal bütünleşmenin kentsel boyutta sürekliliğinin sağlanması için ise sosyal düzen kurallarına gereksinim duyulmaktadır. Yüz yüze ve kişisel ilişkilerin modern toplumlara göre daha fazla ön planda tutulduğu Osmanlı şehir toplumunda, mahallenin adeta bir toplumsal denetim misyonu üstlendiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Osmanlı döneminde mahallede toplumsal duyarlılığın izdüşümü olduğu ve toplumsal denetimi sağladığı iddiasıyla ortaya çıkan mahalle baskısı kavramı tercih edilmiştir. Şerif Mardin tarafından kullanılan mahalle baskısı kavramına siyaset bilimi literatüründe sıkça yer verilmesine karşın, sosyoloji ve kentsel güvenlik bağlamında yer verilmediği görülmektedir. Literatür taramasına dayanan bu çalışmanın amacı, mahalle baskısının sosyolojik tahayyülü üzerinden kentsel güvenliğe olan etkisini geleneksellik ve modernite ekseninde değerlendirmektir. Dolayısıyla çalışmanın savı, kentsel güvenliğin sağlanmasında mahalle baskısının etkili olduğudur. Bu sebeple çalışmada, geleneksellikten moderniteye dönüşüm sürecinde mahalle baskısına, mahalle baskısının ve kentsel güvenliğin kesişim mekânı olan çıkmaz sokağa yer verilecektir. Buna ek olarak, mahalle baskısının sosyolojik etki alanları kentsel güvenlik çerçevesinde değerlendirilecektir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre, mahalle baskısı mekanik dayanışmacı toplumlarda kentsel güvenlik gibi olumlu etkiye sahipken; organik dayanışmacı toplumlarda politik içeriğe sahip olumsuz bir anlam ihtiva etmektedir.

The neighborhood, built on the cultural ground of the city, is a means of social integration. In order to ensure the continuity of social integration in the urban dimension, social order rules are needed. It is understood that in the Ottoman urban society, where face-toface and personal relations were prioritized more than in modern societies, the neighborhood almost assumed a social control mission. In this context, the concept of neighborhood pressure, which emerged with the claim that it was a projection of social sensitivity in the neighborhood and provided social control during the Ottoman period, was preferred. Although the concept of neighborhood pressure used by Şerif Mardin is frequently mentioned in the political science literature, it is seen that it is not included in the context of sociology and urban security. The aim of this study, which is based on a literature review, is to evaluate the effect of neighborhood pressure on urban security through the sociological imagination in the axis of tradition and modernity. Therefore, the argument of the study is that neighborhood pressure is effective in providing urban security. For this reason, in the study, , in the process of transformation from tradition to modernity, neighborhood pressure, a dead-end street which is the intersection of neighborhood pressure and urban security will be included. In addition, the sociological impact areas of neighborhood pressure will be evaluated within the framework of urban security. According to the findings obtained as a result of the study, while neighborhood pressure has a positive effect like urban security in mechanical solidarity societies; In organic solidary societies, it has a negative meaning with political content.