Aksaray Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşivi
DSpace@Aksaray, Aksaray Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor, araştırma verisi gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.
Güncel Gönderiler
Elit teorileri bağlamında Melle Sevdagar Destanı’nda çatışma ve uzlaşma yöntemleri
(Osman Karatay, 2025) Yıldız, Çetin
Toplumsal değişimler halkın idare edilme şekillerini etkilese de geçmişten günümüze bu konuda en az değişen durum toplumların belli elitler tarafından yönetildiği gerçeğidir. Yönetimler ya elitler arasında el değiştirmekte ya da yönetime geçenler zamanla elitleşmektedir. Toplumsal değişimler toplumun medeniyet seviyesine bakılmaksızın her dönem halk anlatılarına da yansımıştır. Destan, halk hikâyesi, masal gibi halk anlatıları elitler arasındaki mücadelenin en sık rastlandığı anlatılardır. Bu çalışma, Özbek sahası Köroğlu Destanı’nın önemli bir kolu olan Melle Sevdagar Destanı’nı, elit teorileri bağlamında inceleyerek destandaki çatışma ve uzlaşma dinamiklerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada özellikle Avazhan, Köroğlu ve Ahmet Serdar gibi han soyundan gelen karakterler arasındaki iktidar mücadeleleri ve bu mücadelelerin sonuçları analiz edilmiştir. Melle Sevdagar Destanı'nın seçilme nedeni, anlatı içinde hem bireysel kahramanlık sürecinin hem de elitler arası çıkar çatışmalarının bulunması ve destanın dört farklı varyantının mevcut olmasıdır. Elit teorilerinin sunduğu kuramsal çerçeve, destandaki güç ilişkilerini anlamlandırmada etkili bir araç olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, anlatıda çatışmaların çoğunlukla ölümle değil, uzlaşma ile sonuçlandığı, bunun ise elitler arasındaki çıkar birliği, kutsal kan inancı ve sosyal dengeyi sürdürme arzusundan kaynaklandığı ortaya konmuştur. Bu analiz, sözlü kültürdeki iktidar temsil biçimlerinin günümüz sosyopolitik yapıları anlamada sağlayabileceği katkı açısından önemlidir. Aynı zamanda Türk halk anlatılarında sosyal uzlaşının tarihsel kodlarına dair önemli ipuçları sunmaktadır.
Kesişimsellik kavramı bağlamında “Engelli yaşlılar”
(Aile,Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2025) Sığın, Aykut
Bu çalışmada, kesişimsellik kavramı bağlamında "engelli yaşlılar" kavramı üzerinde durulmaktadır. Engelliler ve yaşlılar gerek akademik araştırmalarda gerekse kamusal politikalarda dezavantajlı gruplar olarak genellikle iki ayrı kategori olarak ele alınmaktadır. Mevcut çalışmanın amacı, kesişimsel bir kategori olarak engelli yaşlılık kavramını kuramsal açıdan tartışmak ve engelli yaşlıların neden “yalnızca engelli” veya “yalnızca yaşlı” gruplardan ayrı bir şekilde ele alınması gerektiğini göstermeye çalışmaktır. Bu doğrultuda gerekli literatür taranmış ve daha sonra yaşlıların ve engellilerin genel olarak karşılaştıkları sorunlar değerlendirilmiştir. Daha sonra ise bu sorunların kesişim noktası olarak engelli yaşlıların sorunları ele alınmıştır. Yürütülen tartışma sonucunda, Türkiye’de engelli yaşlıların akademik çalışmaların ve politikaların daha fazla odağında olması gerektiği sonucuna varılmıştır. Öyle ki, dünyada engelli yaşlılar nispeten daha görünür hâldeyken Türkiye’de bu durum henüz gündeme gelmemiş gibi durmaktadır. Bu çalışmayla dezavantajlı bir toplumsal grup olan engelli yaşlıların hem akademide hem de toplumsal tartışmalarda daha görünür kılınılacağına, böylelikle sorunlarının çözümlerine daha kapsayıcı bir bakış açısıyla bakılabileceğine inanılmaktadır.
Destandan- hikâyeye mitten-gerçeğe köroğlu’nun mitik adı, atı ve mekânı
(Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı, 2025) Altunsabak, Ergin
Bir destan tipi olan Köroğlu, genellikle mitik bir kahraman olarak kabul edilse de zamanla anlatıda geçen mekânların ve yardımcı unsurların gerçek dünyaya dair nitelikler edinmesi Köroğlu’nun tarihî gerçekliğine yönelik iddiaları da beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada Köroğlu anlatısı örneğinde bir folklor mahsulünün mitten-gerçeğe dönüşümünde yapı ve muhtevasında olan değişikliklerin seyrine bakılırken Köroğlu’na yönelik bilimsel tartışmalara da elde edilen bulgularla katkı sunmak amaçlanmaktadır. Burada hem destandan hikâyeye geçişte anlatı geleneğinin çalışma sistemini görmek hem de Köroğlu örneğinde anlatı kahramanlarının tarihî ve efsanevi şahsiyetlerine yönelik daha nesnel değerlendirmeler yapabilmek için anlatıda yer alan motif ve yardımcı unsurlara mitin iskeletini oluşturun yapı unsurları olarak bakmak gerekmektedir. Bu bakış açısı ile destan ve hikâye türündeki ortak motif ve unsurları ön plana çıkarmak ve anlatıcıların bu unsurları gerçekliğe yaklaştırmak üzere uğrattığı değişikliklerden ayırmak (“gor”u “kör”, “çen”i “çam” yapmak gibi) Köroğlu örneğinde benzer başka anlatılarda da çeşitlenme ve şekillenme sürecinin folklorun dinamik yapısında nasıl gerçekleştiğinin izlenmesine yardımcı olacaktır. Dolayısıyla bu çalışma iki önemli çıktıya sahiptir. Bunlardan birincisi türün dönüşümüyle birlikte değişen adlandırmalara rağmen mitin semantik bütünlüğünü nasıl koruduğunu açığa çıkarmak; ikincisi ise mitik evrende teşekkül eden bir anlatının yeni ve daha rasyonel olan medeniyet bağlamındaki yolculuğunu görerek Köroğlu örneğinde tarihî ve efsanevi kişi ve olayların çözümlemesine bir yaklaşım getirmektir. Bu çalışmanın kapsamı ve sınırlılığı, Köroğlu anlatılarının çeşitliliğiyle birlikte gözetildiğinde çalışmanın amacına ulaşılabilmesinde özellikle kahramanın mekânı, adı ve atı üzerinde bir tartışma yürütülmesi makul bulunmuştur. Fakat bu çalışmanın ele alamadığı kısımların da başka çalışmalara kaynaklık etme ihtimali ve sonraki çalışmalarda daha derin tartışmaları gerçekleştirme imkânlarının bulunması bu çalışmanın yürütülmesine ayrı bir fırsat sağlamıştır.
Şor destanlarında merkezi kahraman ve karakter tipolojisi: davranışsal özellikler ve toplumsal rollerin izinde
(Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı, 2025) Kayabaşı, Onur Alp; Salman, Fatih
Destanlar, tarih boyunca toplumun kültürel kimliğini şekillendiren önemli unsurlardan biridir. Türk destanları, sözlü geleneğin zenginliğiyle kuşaktan kuşağa aktarılarak bugüne ulaşmış, zaman içinde değişikliğe uğrayarak zenginleşmiştir. Destanlar, Türk milletinin ortak değerlerini yansıtır ve geçmişten günümüze kadar uzanan bir kültürel mirasın taşıyıcısı olarak varlığını sürdürür. Şor sözlü geleneğinde de kahramanlık destanları önemli bir konuma sahiptir. Şor destanları da diğer Türk destanlarıyla benzer şekilde halkın gelenekleri, düşünceleri, beklentileri, tutumları, tarihi ve kültürel mirası gibi konuları ele alır. Kahraman, bu unsurları içselleştirir ve bir ideal değer hâline dönüştürür. Halkın beklentilerine ve değerlerine uygun şekilde davranarak tipik özellikler sergiler. Bu çalışmada Şor Türklerinin destan kahramanlarının tip özellikleri, Metin Ergun’un “Şor Kahramanlık Destanları’’ isimli eserinde yer alan on beş destan metni incelenerek ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Merkezî kahramanın sekizi doğal, on biri davranışsal olmak üzere toplamda on dokuz adet tip özelliği belirlenmiştir. Alt tiplerde ise farklı bir sınıflandırma yaklaşımı benimsenerek dinamik ve edilgin alt tipler ortaya çıkarılmıştır. Böylece Şor Türklerinin destanlarında merkezî kahramanın tutum ve davranışları ile toplumun algısı, bakış açısı ve zihin dünyasının nasıl yansıtıldığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Stratejik yönetimin kamuda uygulanabilirliği üzerine
(Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği (YAYED), 2025) Tosun, İlker
İşletme alanından aktarıldığından bu yana yaklaşık 35 yıldır kamu yönetiminde uygulanan stratejik yönetim, teknik analiz, paydaş katılımı ve esnek yapısıyla önemli yenilikler sunmaktadır. Ancak kamusal amaçlarla çelişen doğası ve performans artırmadaki belirsizlikler nedeniyle uygulanabilirliği hâlâ tartışmalıdır. Literatürde çeşitli çözüm önerileri geliştirilmiş olsa da kalıcı çözümler sağlanamamıştır. Bu çalışma, stratejik yönetimin doğduğu ABD ve İngiltere'deki deneyimlerden hareketle, kamu-özel çelişkisine daha az sahip Anglosakson gelenekteki sorunlar ve çözüm arayışları ekseninde stratejik yönetimin kamuda uygulanabilirliğini tartışmaktadır. Çalışma ABD ve İngiltere’deki uygulama sorunları ve bu sorunları aşmak üzere literatürün geliştirdiği yanıtlara odaklanmaktadır.
